Wandelwalhalla Karpathos

Waar zijn we?

Op Karpathos, het minder bekende, bergachtige eiland tussen Kreta en Rhodos. Een langwerpig eiland met zo’n 5.000 inwoners op 325 km² (Walcheren heeft er 114.500 op 216 km²!). Karpathos is lang geïsoleerd gebleven, en daardoor onbedorven en onaangepast. Er zijn geen stoplichten, nauwelijks verharde wegen, wél oneindig veel ezelpaadjes, kalderimia. Deze leiden door rotsige landschappen, kleurig en ruig, met bijna altijd zeezicht, en on-Grieks veel bomen, kruiden, bloemen en struiken. Ideaal voor natuurliefhebbers en rustzoekers. En wandelaars natuurlijk.

1 Diafani

Met Minas en Nikos

Papas Minas is in een uitstekende bui. Hij heeft de hele dag geklust, zijn wangen blozen, zijn lange witte baard glanst. Alles gaat naar wens. Hij is ruim op tijd om de mis voor te bereiden. Zometeen zal, net als in de afgelopen 1.000 jaar, de buurvrouw het brood brengen, ingepakt in een geborduurde doek. Dan zal hij zich omkleden in zijn reeds door de motten bezochte soutane en muts, de wijn klaarzetten en kan de mis beginnen. Precies op dit moment stappen wij de kerk binnen.
‘Kalispera, goedenavond, bent u de papa?’ Papas Minas lacht. ‘Dan zat ik in Rome!’, zegt hij. ‘De papa is de paus. Maar leuk dat u er bent! Kijkt u gerust rond. Er is hier veel te zien.’ Dat kun je wel zeggen. Papas Minas’ Zoodochos Pigi (levenschenkende bron)-kerk is van top tot teen beschilderd met Bijbelse taferelen - let op Jona in de walvis, het draakje op de muur naast het balkon.

We zijn naar Papas Minas gestuurd door Nikos Orfanos, de onofficiële burgemeester van Diafani, én havenmeester, hoteleigenaar, eigenaar van een reisbureau, en groot liefhebber van Karpathos. We logeren in zijn hotel en voeren vandaag met zijn boot (lekker tochtje!) naar het eiland Saria om er een wandeling te doen. Saria is tegenwoordig een onbewoond eiland, maar heeft een rijk verleden. Een ding móesten we er zien. De restanten van een stokoude basiliek. ‘Deze kerk had 101 deuren, zo groot was hij’, vertelde Nikos bij een oude pilaar, nu bijna overgroeid. ‘Er is nog maar een over. De kerk is van de 5de eeuw en is monumentaal geweest. Zie je, hier zijn ook nog wat restanten van de mozaïekvloer.’ Tegenwoordig zou je de kerk over het hoofd zien, en alleen een kapelletje naast de aanlegsteiger opmerken. Helder wit en keurig onderhouden. ‘Enkele families uit Diafani doen dat, traditioneel is er elk jaar een festival. We eten en drinken en iedereen blijft hier slapen. Het is op 14 september. Ja, ook toeristen zijn welkom!’

Tradities horen bij Karpathos. Dat lees je in de gidsen, maar dan denk je nog: promotiepraat. Niets is minder waar!

Diafanische wandelingen

Overal op Karpathos kun je - met dank aan de kalderimia, de ezelpaden - geweldige tochten maken, waarbij je meestal helemaal alleen in de bergen bent. Vanuit Diafani doen we drie tochten. Te beginnen met een inlooptochtje naar het stille strandje Papá Miná, een ezelroute met uitzicht op zee. De volgende dag maken we een tocht op het onbewoonde eiland Saria door de ongelooflijke kloof van het hooggelegen, verlaten dorp Argos (tip van Nikos: bij het witte huis is een waterput) naar de Palatiabaai, ooit de toevoerhaven voor de antieke stad Nisiros. Hier ligt Nikos’ bootje klaar om je terug te varen naar Diafani. Tocht nr. 3 is de wandeling naar de Olympos, de volgende verblijfplaats. Die oversteek is een afwisselende tocht van de (enigszins) bewoonde wereld met olijfboomgaardjes, rotsige stukken en uitzichten op een heldere zee, naar een ruiger gebied waar je door een rivierbedding loopt met bloeiende oleanders en een oerwoudachtig ensemble met bamboe, dennen, nog meer oleanders en een knalgroene sprinkhaan.

2 Olympos

Met Nikos en Kaliope

‘Hi guys! How’re you doin’?’ Het lijkt wel de saloon binnenstappen van een Amerikaanse western. Maar we zijn in Olympos, het onneembare dorp in de bergen van Karpathos, gebouwd op veilige afstand van piraten. Het geknauw komt uit de mond van Nikos Filippakis. Net als talloze andere Karpathiotiki heeft hij in de VS gewoond, want op het eiland is niet genoeg werk. Ook als veel anderen is hij teruggekomen. Om te trouwen en het restaurant van zijn vader voort te zetten, samen met zoon, vrouw en schoonmoeder Kaliope, minstens zo karaktervol als hij. Als we de taverne binnenvallen, zitten vader en zoon te fiedelen (lyra) en te tokkelen (lauta). De vrouwen bespelen geen instrumenten, maar borduren. We snappen waarvoor. Klederdracht is voor de meeste vrouwen nog de normale kleding, en daar horen borduursels op. Ook de huizen hangen vol borduurwerk. Sommige lappen zijn drie maanden werk. Olympos wordt vanwege de klederdracht weleens vergeleken met Volendam. Onterecht. Het hooggelegen, voor auto’s onbereikbare dorp is gewoon gebleven zoals het altijd was, tot volle tevredenheid van iedereen.

Olympische wandelingen

Twee wandeldagen starten in Olympos. Waaronder het toppertje van de week naar de kaap Vroukounda. De andere begint in Olympos, leidt over de ruggengraat van het eiland (links én rechts de zee!) en eindigt in Spoa, een kleine 20 km verderop. Een van de meer uitdagende tochten, die bij tijd en wijle ook schitterend is.

3 Mesochori

Met Irini en Thanassis

Ook typisch Karpathos: de enorme gastvrijheid. De Karpathiotiki stoppen je het liefst de hele dag vol met eten en drinken. Dat gaat bijvoorbeeld zo. Op het heetst van de dag sjokken we naar een heuveltop met een wit kerkje. Een familie is bezig het te schilderen en zwaaien vrolijk gedag. Ze gebaren dat ze koffie aanbieden. Moeder Irini doet een schepje Nescafé in een mengbeker, en pakt uit een koeltas ijswater. Ze schudt tot het schuimt, dan gooit ze er nog wat ijswater erbij. In de hitte is het heerlijk. Zo gaat het steeds. Hier een paar sinaasappels voor onderweg, daar een kopje koffie, een glas raki of ander ‘medicijn, goed voor wandelaars’.

Mesochoritische wandelingen

Vanuit Mesochori (aan de westkant van Karpathos) maken we twee tochten. De eerste naar Levkos, een relaxed wandelingetje naar de meest relaxte plek van het eiland. Anderhalf uur naar beneden via een deels door bosbrand getroffen gebied, met bomen die eruit zien als kunstwerken van hout, en later intact gebleven naaldbomen, olijfbomen en nog weer later een fijn café: Eklekton. Levkos is een plek om te blijven. In de tweede van de drie baaien ligt een mooi zandstrand, en bij de vissershaven zit Dramountana, het restaurant met het lekkerste eten van de week. Half mei is het daar, en in de rest van Levkos, nog doodstil. Alsof Levkos een goed bewaard geheim is, waar wij de sleutel van gevonden hebben.

Wandeling nr. 2 gaat over het hoogste deel van het eiland, langs (maar niet over) de top van de hoogste berg, de Kali Limni, 1.214 meter hoog. De top is wel bijna altijd in beeld. De tocht is weer heel anders dan de wandelingen van de andere dagen. We lopen door een karstlandschap met grijze rotsen, wat bomen, en hier en daar muurtjes van losse stenen. Je voelt aan alles dat het hoger is. Het waait, en de zee ligt dieper dan ooit. Het ruikt ook anders. Dennen in plaats van tijm. Maar o, wat is het weer mooi. Het einddoel is Lastos, een gehucht op een vruchtbare vlakte, met een kroeg. Of liever gezegd, met Thanassis, de man die van een paar schuurtjes een plek heeft gemaakt waar je kunt logeren, zwemmen, dansen, eten en drinken. Koken kan Thanassis goed. Alle ingrediënten verbouwt hij zelf. Hij zet artisjokken, fava (linzen), schapenkaas en twee weken in zout afgestorven visjes klaar. Allemaal zwaar authentiek en heerlijk.

Wandelroutes

Op het eiland zijn talloze routes uitgezet d.m.v. steenmannen, rode stippen of blauw-rode strepen. Niet alle paden zijn goed onderhouden. Zelfs veelgebruikte, zoals die naar de top van de hoogste berg, de Kali Limni, zijn soms vaag aangegeven. Ga niet zonder de beschrijvingen, een kaart en en/of GPS-routes van SNP op pad.

Beslist mee onderweg

Een lange wandelbroek! Want overal groeit stekelige maquis. Loop je in een korte broek, dan kom je thuis alsof je in een martelkamp bent geweest i.p.v. in een wandelwalhalla.