icon-mouse icon-mountain icon-facebook icon-instagram icon-pinterest icon-twitter icon-youtube icon-close icon-zoek icon-triangle-left icon-triangle-right icon-ebike icon-hond icon-gezin icon-zwaarte icon-gps icon-trein icon-comfort
Image
Wandelen LAW routes Nederland
Routes

Wandelen over het Trekvogelpad (LAW 2)

  • 09 augustus 2024
  • Door: Nanda Raaphorst
  • Fotografie: Bart Hautvast

LAW's, de Lange Afstand Wandelpaden, verbinden kriskras door Nederland onze mooiste stukjes natuur. Nederland telt drieëntwintig van die paden. Ze voeren door bos, hei, rivierlandschappen, duinen, polders, maar ook door historische steden. Op Pad selecteerde de acht mooiste LAW's en liep per pad een tweedaags traject. Op deze pagina lees je meer over het Trekvogelpad dat van Bergen aan Zee naar Enschede voert, ruim 400 km in totaal. Onder de algemene informatie vind je een sfeerreportage van de eerste twee etappes.

Dit artikel bestaat uit twee delen. In het eerste gedeelte  vind je een handig overzichtskaartje met de 23 etappes van het Trekvogelpad. Daaronder staat een FAQ met de meestgestelde vragen over deze populaire wandelroute. 

Het tweede gedeelte van dit artikel bestaat uit een sfeerreportage die is opgetekend tijdens het wandelen van de eerste twee etappes van het Trekvogelpad. Onder de sfeerreportage vind je nog wat handige algemene informatie over deze twee dagwandelingen. 

Dit artikel is geactualiseerd in augustus 2024.

Kaartje - hoe en waar loopt het Trekvogelpad?

FAQ: meestgestelde vragen over het Trekvogelpad (LAW-2)

Wat is het Trekvogelpad?

Wie dwars op de kustlijn een wandelroute uitzet, maakt maximaal kans op het spotten van trekvogels. Van west naar oost doorkruis je een reep strand, een strook duinen, polders, de glooiingen van de Utrechtse Heuvelrug, de vlaktes van de Veluwe, de IJssel met haar uiterwaarden en dan de lappendeken van de Achterhoek. Het Trekvogelpad is het langste natuurpad van Nederland: ruim vierhonderd kilometer van Bergen aan Zee tot Enschede. Het pad doorkruist onder meer het Noord-Hollands Duinreservaat, de Beemster, de Schermer, de Eilandspolder en het Wormer- en Jisperveld. Reken op fraaie duinen, vlakke polders, veen- en vogelweidegebieden. De gids van het Trekvogelpad geeft uitgebreide en leuke informatie over welke vogels je wanneer en waar kunt aantreffen.

Hoe is het Trekvogelpad gemarkeerd?

Het Trekvogelpad is goed bewegwijzerd in beide richtingen met de bekende witrood-markering van de LAW-paden (bordjes, verfstreepjes en stickers). De club die de paden ontwikkelt, markeert en onderhoudt is WandelnetWijzigingen worden bijgehouden op hun site, dus handig is om die te checken voordat je op pad gaat. GPS-gebruikers kunnen er ook de track downloaden en/of de routekaart uitprinten. Ook kun je het kaartje bovenaan dit artikel gebruiken. Je kunt wijzigingen of onduidelijkheden onderweg melden op Meldpunt Routes

Een goede gids vind je hier

Hoeveel etappes heeft het Trekvogelpad?

Het Trekvogelpad bestaat uit 23 etappes, variërend in lengte van 8,5 tot 25 kilometer per etappe. Deze opdeling maakt het mogelijk om de wandeling in verschillende fasen te voltooien, afhankelijk van je tijd en fysieke conditie. Sommige wandelaars kiezen ervoor om meerdere etappes op één dag te voltooien, terwijl anderen elke etappe als een afzonderlijke dagtocht zien​. Ook bevat het pad één variant, in tussen Buurse en Enschede. Deze variant gebruik je wanneer het water in de Buurserbeek te hoog staat. 

Hoe zwaar is het Trekvogelpad?

Het Trekvogelpad is over het algemeen goed te doen voor wandelaars met een gemiddelde conditie. De zwaarte kan variëren afhankelijk van de lengte van de etappes en het terrein, met enkele modderige of onverharde delen die uitdagender kunnen zijn, vooral na regen. Maar echt zwaar wordt het – los van eventueel extreem weer onderweg – nergens.

Wat is de beste periode om het Trekvogelpad te wandelen?

Het voor- of najaar i.v.m. de vogeltrek. De gids van het Trekvogelpad geeft aan wanneer je welke vogels langs de route kunt verwachten. De lente en de herfst zijn daarbij ideale seizoenen om het Trekvogelpad te bewandelen vanwege milde temperaturen, minder toeristen en de kleurenpracht van de natuur. 

Welke gids moet ik hebben als ik het Trekvogelpad ga lopen?

Van deze LAW bestaat een handige wandelgids met veel praktische info (vernieuwd in 2022). De hoofdroute is opgesplitst in dagtrajecten, beschreven in beide richtingen, per traject een gedetailleerd routekaartje, met daarop ingetekend bushaltes, overnachtingsplekken, bezienswaardigheden plus veel achtergrondinformatie. Met name vanwege de routekaartjes onmisbaar bij het lopen van de route. Neem ook altijd een overzichtskaart mee.

Wat zijn de hoogtepunten langs de route?

Enkele hoogtepunten van het Trekvogelpad zijn de duinen van Bergen aan Zee, de historische stad Alkmaar, het Nationaal Park De Hoge Veluwe, en het coulisselandschap van Twente. Het pad biedt ook een blik op verschillende culturele en historische bezienswaardigheden, zoals kastelen, musea en mooie oude dorpen​.

Zijn er veel accommodaties langs de route?

Langs het Trekvogelpad zijn diverse accommodaties te vinden, waaronder campings, B&B's, hotels en natuurvriendenhuizen. Het is aan te raden om je overnachtingen van tevoren te plannen, vooral tijdens drukke periodes zoals vakanties en weekenden. Het handigste is om zelf langs de routes te zoeken naar accommodaties, bijvoorbeeld via sites als AirBnb of Booking.com.

Wat moet ik meenemen als ik het Trekvogelpad wil wandelen?

Bij het wandelen van het Trekvogelpad is het belangrijk om goed voorbereid te zijn. Zorg voor stevige wandelschoenen en comfortabele, weerbestendige kleding. Een rugzak met water, voedsel, een kaart of GPS-apparaat, een EHBO-kit en een powerbank voor je telefoon zijn essentieel. Denk er ook aan om regelmatig pauzes te nemen en goed naar je lichaam te luisteren​.

Hoe lang doe ik over het Trekvogelpad?

Het voltooien van het Trekvogelpad kan variëren afhankelijk van je wandeltempo en ervaring. Veel wandelaars kiezen ervoor om één etappe per dag te lopen, wat betekent dat je tussen de twee en drie weken nodig hebt om de volledige route te voltooien. Voor ervaren wandelaars die gewend zijn om langere afstanden te lopen, kan de tijd verkort worden door meerdere etappes op één dag te combineren​.

Hoe is de toegang tot openbaar vervoer langs de route?

Het Trekvogelpad heeft goede toegang tot openbaar vervoer, vooral bij grotere steden en dorpen. Veel etappes beginnen of eindigen in de buurt van treinstations of bushaltes, wat het gemakkelijk maakt om je reis te plannen en onderweg in- en uit te stappen. Steden als Alkmaar, Amsterdam en Enschede zijn goed bereikbaar met het openbaar vervoer​. De routekaart hierboven geeft een goed beeld van langs welke grotere steden, met OV-voorzieningen, het pad loopt.

Zijn er interessante culturele of historische bezienswaardigheden langs de route?

Langs het Trekvogelpad zijn tal van culturele en historische bezienswaardigheden te vinden. Enkele voorbeelden zijn de historische binnenstad van Alkmaar (etappe 1 & 2), het Kröller-Müller Museum in Nationaal Park De Hoge Veluwe (etappe 16), en het middeleeuwse Kasteel Amerongen (etappe 12).

Image
Wandelen Trekvogelpad LAW-2
Leuk, een kilometerslange grasdijk alleen voor wandelaars.
Image
Wandelen Trekvogelpad LAW-2
In Bergen aan Zee stap je uit bij bushalte Strand waar je meteen de route kunt oppikken.

Sfeerreportage: twee dagetappes over het Trekvogelpad

Het langste natuurpad van Nederland doe je geen recht door er maar twee dagen over te lopen. Maar zijn ‘USP’ - variatie in landschappen - ging niet aan ons voorbij. We zwierven langs de vloedlijn, sjouwden door de duinen, waaiden uit in de polder en tuurden over veen.

‘Strand’ heet de bushalte waar we eruit moeten. Het is maar een klein stukje dat het Trekvogelpad meepikt, maar toch.. als de vogeltrek zich afspeelt parallel aan de kustlijn, kun je zee en strand niet overslaan. We wandelen, heel even, langs een vloedlijn vol schelpen. Schoenen uit, schoenen aan? Een groep schoolkinderen krijgt surfles, flipflops op het strand, Aloha-shorts om spillenbenen. Toch is dit niet Hawaii, maar gewoon Nederland.

Vanille en sesam

De eerste kilometers door de duinen is het pad een mooi paadje, soms van mollig mos of sprietig gras, soms van zand, maar steeds avontuurlijk. Het stijgt door dennen en dansende eiken, door elkaar geplant best mooi, ook al is de zee niet meer te zien en is de zoute zeelucht verwaaid. Er bloeit hei, er vliegen ijsblauwe libellen en verderop in het Noord-Hollands Duinreservaat ruikt het naar vanille en sesam. Het duinreservaat is een belangrijk vogelgebied, lezen we, waar je overwinterende wulpen kunt tegenkomen en als het voorjaar aanbreekt ook grasmussen en nachtegalen. We lopen verder, doen net of we de geamputeerde bomen niet zien. Lezen de gedichten langs het pad over de  zee, het strand en ‘teer helm, dat buigt voor ieder briesje’.

Kunst en kitsch

Egmond aan den Hoef had een kasteel. Tegenover de plek waar er ooit heeft gestaan, voordat het in 1573 werd verwoest, ligt Hoeve Overslot, een donkerbruin geteerde ‘schuur’ uit de zestiende eeuw met een kolossale collectie schelpen. ‘Goedgekeurd door Neerlands grootste schelpenexpert, wijlen Piet van Pel’, vertelt kunstenaar Hans die de schuur beheert en rondleidingen geeft. Behalve die schelpen - in doosjes, onder glasplaten, op planken en aan de wanden - bezit Overslot ook de langste pijlstaartinktvis van Nederland, mooie kunst en grappige kitsch en een borstbeeld van een Hitchcock (niet dé). De stenen van de schuur komen van een oude molen waar ooit het papier gemaakt is waarop de Amerikaanse onafhankelijkheidsverklaring is gedrukt. Kortom, een must die hoeve. En het allerbijzonderste: als bij toverslag verandert er het landschap.

O-grut o-grut

We klimmen over een hekje en belanden midden in een uitgestrekt weiland. Groen tapijt, blauwe hemel en daartussenin het zwart-wit van een kudde gespierde kalveren die als rugbyers vol testosteron op ons af komen draven. Help! - dat is heel wat anders dan de ‘gasten’ die de gids had beloofd. Kieviten en tureluurs zouden we zien en de kamikazestunts van hunkerende grutto's tijdens de balts. ‘De solovlucht van het mannetje is om duizelig van te worden’, staat er in de gids. ‘Onder een continu klinkend o-grut o-grut, o-grut vliegt hij steil omhoog en tuimelt en kantelt dat het een lieve lust is. Dan laat hij zich als een steen vallen. Op het allerlaatste moment spreidt hij de vleugels en staart en remt af voor een imponerende landing. Met omhoog gehouden vleugels en gespreide staart kijkt hij het wijfje aan: Was’t goed, of niet?!’ Dát leek ons wel wat. De nieuwsgierige kalveren zijn omgekeerd. Wandelaars in afritsbroek, hoe saai is dat.
Twee kilometer lang volgen we een grasdijk, van Egmond aan de Hoef tot Heiloo. Het riet ruist, de lucht is fraai blauw boven een blikkerende sloot. Nog een paar kilometer en Alkmaar overwoekert het pad. De buitenkant is hoekig en van beton, maar het hart van de stad herbergt vierhonderd monumenten, zoals de oeroude Waag, waar de bitterballen goudbruin en perfect rond uit de pan rollen.

Haakse hoeken

Wie van rond en een beetje losjes houdt zit in het ‘Land van Leeghwater’ niet helemaal goed. Het ligt ten oosten van Alkmaar, en het pad ploegt er in haakse hoeken door de polder. Vierenvijftig molens waren er nodig om de Schermer droog te malen, geen orkaan die dit raster van kaarsrechte vaarten en wegen door elkaar schudt. We lopen in de wind, zien water, gras, riet en rijen dunne boompjes. En net als we denken: een beetje beschutting zou geen kwaad kunnen, doemt Driehuizen op. Mooi is het, een rijtje houten huisjes - net niet te zwaar voor de slappe polderbodem - langs kromme straatjes en sloten vol groen, een kerk en café De Vriendschap. Het café is gesloten, de koffie niet klaar, de wc op slot. Het wordt een plekje in het riet voor wie ontzéttend nodig moet.

Nóg iets

Dat riet is bijzonder riet. Werelderfgoed, horen we een paar kilometer verderop. Daar staat de eigenaar Leen Boerkool van B&B De Fryhof - een stolpboerderij zonder buren in een zee van groen - tevreden uit te kijken over de ‘oerpolder’ die zich voor zijn deur uitstrekt. De Eilandpolder is een echte, van veen. Heel anders dan de Beemster: ‘Dat is gewoon afgegraven klei’, zegt hij. Voor vogel-ondeskundigen zoals wij maakt het niet veel uit, een vogeltje op klei of een vogeltje op veen. Maar de vogeltjes zelf zijn kieskeurig. De rietzanger kiest voor De Eilandpolder, net als de lepelaar. En in het najaar strijken de goudplevieren er massaal neer. Maar er is nóg iets waarom Leen Marken heeft ingeruild voor de polder. ‘Geen verbodsborden’, zegt hij. ‘Die zijn niet nodig, het gaat hier zó relaxed. Waar kom je dát nog tegen?’

Nat en zacht

Voordat we doorlopen heeft Leen nog een tip: Bij De Kleine Haag, dat leuke terras aan het water, moet je even niet het Trekvogelpad volgen, maar het kerkenpad. Dat gaat langs Siberië en daar stikt het van de grutto’s.’ Dat doen we, want wie wil er niet een keer in Siberië wandelen. We lopen er over een pad van gras dat naadloos overgaat in de weilanden, maar grutto’s komen we er niet tegen. Laat staan een hoempende roerdomp of een vissende lepelaar. Dóór moeten we, naar het Wormer- en Jisperveld, want daar schijnen alle weidevogels zich thuis te voelen. De bodem is er zo nat en zacht dat vogels de wormen er als vermicelli-sliertjes uit de soepbodem kunnen pikken. Het gebied ligt voorbij dubbeldorp Graft-De Rijp en dan bij Spijkerboor met het pontje de vaart over.

Meer dijk

Bij het pontje aangekomen begint de zon bleek te worden en de lucht te betrekken. ‘Hé meissie, heppie geen kouwe arrumpies dan?’, vroeg een getatoeëerde scooter-man van achter zijn broodje bal, naast het patatkraampje. Nee. Wandelen over een dijk vol asfalt is behoorlijk inspannend. ‘Nou, aan de overkant ken je je lol op hoor, nog zeven kilometer dijk naar Wormer!’ Het lijf zuchtte diep. Brandende knieën, asfaltstijfheid tot in de botten. Missie Wormer breken we af. We spenderen de laatste euro aan een patatje en keren terug naar De Rijp.

Frank en Brigitte

Arm in arm met buurdorp Graft ligt De Rijp mooi te zijn langs een gracht. Het is het geboortedorp van Leeghwater, dé man van de droogmakerijen. We wandelen langs fraaie gevels van oeroude scheefgezakte pandjes. Heel vroeger werkten de bewoners in het veen. Later, met de haring- en walvisvaart volgde meer rijkdom. Er kwamen scheepswerven, touwslagers en traankokers. In museum In ‘t Houten Huis weten ze er alles van. We wandelen verder, langs het Frank de Boer Plein en het Kaandorp-steegje naar halte ‘t Wolleland. Het wachten op de bus duurt lang genoeg om spijt te krijgen. Hadden we geen frietje gegeten, een beetje doorgebeten op de dijk, liepen we nu langs het Wormer- en Jisperveld. Misschien niet fluitend, maar toch.

Image
Wandelen Trekvogelpad LAW-2
De markering is prima, de standaard roodwit streepjes van de langeafstandwandelpaden.
Image
Wandelen Trekvogelpad LAW-2
Op verzoek van veel wandelaars loopt de route bij Bergen aan Zee nu over het strand.

Handige info over etappe 1 & 2:

Pontjes tijdens deze tweedaagse tocht:

Klik hier voor vaartijden van het pontje bij Akersloot.
Klik hier voor informatie over het pontje bij Spijkerboor, tussen De Rijp en Wormer.

Bezienswaardigheden onderweg op etappe 1 & 2

Egmond aan den Hoef is sfeervol dorp, met name de straatjes in de buurt van de ruïne van het voormalige Slot Egmond. Tegenover de plek waar het heeft gestaan voordat het in 1573 werd verwoest, ligt Hoeve Overslot, een donkerbruin geteerde ‘schuur’ uit de zestiende eeuw. Je kunt er uren snuffelen tussen de verzameling schelpen (!), boeken, schilderijtjes, maskers, gedichten, kunst en kitsch die beheerder Hans en companen bijeengebracht hebben.
Geopend als de deuren open staan. Op zomerzondagmiddagen extra leuk tijdens de jazz-jamsessies. Open april - december, za-zo 14 - 18 uur.

Museum In 't Houten Huis is bijna een must na twee dagen polder en veen. Het is gevestigd in een monumentaal pand, het voormalig wees- en armenhuis van het fraaie dorp De Rijp, dat zelf ook al een extra ommetje waard is. Het museum gaat over de geschiedenis van De Rijp en het Schermereiland, over de strijd tegen het water en de droogmakerijen. Waarom houten huizen? Hoe verliep de walvisvaart? Wat hebben we aan Leeghwater te danken. Het heeft een geweldig terras én een museumwinkel.

De dorpen Driehuizen en Graft-De Rijp, beide met horeca.

Image
Wandelen Trekvogelpad LAW-2
Oerhollands wandelen, boerenland met riet, molens, wind en water.
Image
Wandelen Trekvogelpad LAW-2
Noordeinde, Driehuizen en Graft-De Rijp zijn mooie dorpen waar je nog kunt aanleggen ook.

De route van dag tot dag

Dag 1: Bergen aan Zee - Alkmaar, 22,2 km
Vanaf Bergen aan Zee pikt de route eerst een stukje strand mee van 750 meter. Vervolgens voert de route langs Nivon-huis Het Zeehuis (het voormalige startpunt) het Noord-Hollands Duinreservaat (koop toegangskaartje bij automaat) waar je de eerste kilometers op en neer slingert over een fraai halfverhard pad door de duinen. Het Noord-Hollands Duinreservaat is een belangrijk vogelgebied, waar je overwinterende wulpen kunt tegenkomen en in het voorjaar ook grasmussen en nachtegalen. Je verlaat de duinen en loopt via de bebouwing (met kasteelslot) van Egmond aan den Hoef de polders in. Een prachtig graspad, exclusief voor wandelaars, voert 2 km lang door een oerhollands, open landschap van weilanden, slootjes en boerderijen. In het seizoen veel weidevogels als kieviten, tureluurs en grutto's. Na Heiloo en de hoekige buitenwijken van Alkmaar komt de route in het oude hart van de stad uit, waar minstens vierhonderd monumenten wachten op bezichtiging, waaronder de oeroude Waag.

Dag 2, Alkmaar - Noordeinde/De Rijp, 20 km
Na 7 kaarsrechte kilometers (zie route-alternatief) komt de route bij het pontje over het Noord-Hollands kanaal. Aan de overzijde voert het Trekvogelpad in haakse hoeken door het ‘Land van Leeghwater’: polder zo ver het oog reikt. Verder water, gras, riet, rijen iele boompjes en af en toe een kerkspits, zoals die van Driehuizen, een rij fraaie houten huisjes in de kromming van een straat waaraan je ook café De Vriendschap vindt. Vervolgens doorkruis je de Eilandpolder, een veenpolder waar in het seizoen massaal rietzangers, lepelaars en goudplevieren neerstrijken. De Kleine Haag is een gezellig café met terras aan het water in Noordeinde. Hiervandaan zijn het nog ca 1,5 km naar het begin van dubbeldorp Graft-De Rijp. Even pauze bij het leuke museum (met terras) In 't houten Huis en dan 3 km asfalt naar het pontje bij Spijkerboor. Aan de overzijde volgen 7 km asfalt door de vogelrijke Polder Jipser- en Wormerveld naar eindpunt Wormer.

Korte feiten

Over ons traject over het Trekvogelpad

  • De tocht: Tweedaags traject over het Trekvogelpad, van Bergen aan Zee via Alkmaar (22,2km) naar Noordeinde/De Rijp (20km), totaal 42,2 km.
    • Tip: Dag 2 start vanaf Alkmaar met een 7 kilometer lang kaarsrecht traject over het asfalt. Heb je hier geen zin in neem dan vanaf Alkmaar bus 163 naar halte Akersloot (30 min). Neem daar het pontje over het Noord-Hollandskanaal. Aan de overzijde van het kanaal kun je direct de routemarkering oppakken. 
  • Gebied: Noord-Holland (duinen, veenweides, polders, stad)
  • Markering: Standaard witrood markering van de langeafstandwandelpaden, stickers en verfstrepen.
  • Zwaarte/moeilijkheidsgraad: Eenvoudig wandelen, grotendeels over verharde paden.
  • Verhard/onverhard: Dag 1: 30/70; dag 2: 90/10
  • Naar het startpunt toe: Bergen aan Zee is bereikbaar met de (trein en de) bus.
  • Overnachten: Campings, B&B's, hotels, natuurhuisjes, etc
  • Beste periode: Voor- of najaar i.v.m. de vogeltrek.
  • Wandelgids: over de LAW-2 Trekvogelpad is een mooie wandelgids te koop die in 2022 geheel is vernieuwd.