Keurmerken voor duurzame kleding, weet wat je koopt
Als liefhebber van buiten draag je de natuur een warm hart toe. Het spreekt voor zich dat je kiest voor duurzame producten. Om de keuze voor bijvoorbeeld een nieuwe regenjas of rugzak een stuk makkelijker te maken, zijn er tal van logo's waar je op kunt letten. In dit artikel bespreken we de belangrijkste keurmerken en laten we zien op welke logo's je kunt letten zodat jij makkelijker een duurzamere keuze kunt maken.
Het klinkt zo logisch: iedereen die van buiten houdt, houdt van duurzaam. Toch is dat lang niet zo logisch als het klinkt. Duurzaam is namelijk een begrip dat op verschillende manieren geïnterpreteerd kan worden. In de eerste plaats kan iets duurzaam zijn doordat het het heel lang meegaat. Ook kan iets duurzaam zijn omdat het geproduceerd is volgens ethische normen wat betreft arbeid, dierenwelzijn, klimaatneutraal en/ of zo milieuvriendelijk mogelijk. Ook het gebruik van gerecyclede en te recyclen materialen kan een manier zijn van duurzame productie.
De laatste jaren zijn de meeste fabrikanten van buitensportkleding of -producten een steeds ‘groenere’ kant op gegaan. De meesten gebruiken steeds meer gerecyclede materialen en de producten die ze maken zijn ook steeds vaker te recyclen. Daarnaast wisselen ze kunstvezels steeds vaker in voor, of worden ze gebruikt in combinatie met, natuurlijke materialen. Deze variëren van biokatoen tot koffieprut tot vlas en hennep. Met name in kleding zie je steeds vaker (merino)wol.
Rest de vraag: hoe weet jij bij de keuze voor bijvoorbeeld een nieuwe regenjas of deze duurzaam is gemaakt? Meestal ben je dan aangewezen op het bestuderen van de website van de fabrikant, het lezen van de labels die in die jas zijn genaaid en uiteraard de hangtags - informatiekaartjes - die aan de jas zitten. Als het goed is met een touwtje, helaas nog steeds heel vaak met een stukje plastic.
Op die hangtags - en soms ook als print of borduursel - staat vaak een logo van bijvoorbeeld Bluesign, Greenshape, MyClimate, GOTS, FairWear en nog veel meer. Allemaal keurmerken van soms het merk zelf, maar ook van onafhankelijke organisaties die producten en de productie ervan controleren op duurzaamheid in al zijn facetten. Onderstaand leggen we je uit welke organisaties je kunt tegenkomen en waar ze voor ze voor staan.
Bluesign
Het Bluesign-logo is een van de meest voorkomende keurmerken die je bij outdoorkleding tegenkomt. Bluesign heeft duurzame textielproductie als doel door schadelijke stoffen in elke stap van de keten te elimineren en alleen chemicaliën, processen, materialen en producten goed te keuren die veilig zijn voor het milieu, de werknemers en klanten. Fabrikanten die zich aansluiten bij Bluesign worden Bluesign partner. Fabrikanten moeten hiervoor betalen. Vervolgens helpt de Bluesign-organisatie het bedrijf om duurzamer te worden. Dat kan zowel voor bedrijven die materialen produceren en voor bedrijven die van die materialen producten maken.
Bluesign is in 2000 opgericht. Het is een Zwitsers bedrijf en heeft het hoofdkwartier in St Gallen. Er zijn zo’n 800 bedrijven bij aangesloten. De meest bekende buitensportmerken zijn Vaude, Mammut, Adidas, Häglofs, Osprey en Patagonia.
GOTS
Eén van de strengste labels in de textielindustrie is de Global Organic Textile Standard (GOTS). Wil je in aanmerking komen voor een GOTS-certificering dan moet de producent voldoen aan een hele reeks voorwaarden. Deze lopen uiteen van ethische arbeidsomstandigheden van werknemers tot het volledig in kaart brengen van de productieketen en er garant voor staan dat die keten ethisch, duurzaam en transparant is. Wat betreft die arbeidsomstandigheden vereist het GOTS gelijke behandeling van mannen en vrouwen, een eerlijk loon, arbeidscontracten, gezondheidszorg en vaste werktijden.
Kijken we naar de productieketen dan lijkt GOTS in veel opzichten op het Bluesign label, maar GOTS is net wat strenger omdat biologische landbouw - voornamelijk katoen en wol - een van de vereisten is. GOTS geeft twee certificaten uit:
- De zwaarste is het GOTS ORGANIC-certificaat waarbij het product ten minste 95% biologische vezels bevat. De overige 5% kan bestaan uit andere niet-biologische natuurlijke vezels zoals gewoon katoen, wol, hennep, etc. Ook mag die 5% bestaan uit kunstmatige vezels van natuurlijke oorsprong zoals viscose of bamboe of een mix zijn van andere vezels die zijn verkregen dankzij het recyclen van grondstoffen.
- Iets minder zwaar is het GOTS MADE WITH XX % ORGANIC certificaat waarbij het product minimaal voor 70% uit biologische vezels moet bestaan, waarbij de XX dus een hoger aandeel kan zijn. De resterende 30% mag van andere natuurlijke niet-organische vezels zijn. Ook mag die 30% bestaan uit synthetische vezels van natuurlijke oorsprong of bestaan uit geregenereerde vezels, gerecyclede synthetische vezels of andere synthetische vezels die als ‘minder schadelijk voor het milieu’ door het GOTS erkend zijn.
Het ontstaan van de GOTS-certificering gaat terug naar 2002. Tijdens een textielworkshop kwamen vertegenwoordigers van de textielindustrie, producenten van biologisch katoen, testinstituten en consumenten samen tot de conclusie dat er een standaard moest komen voor de - toen nog een niche - markt van organisch textiel. Inmiddels is GOTS uitgegroeid tot een label waar meer dan 10.000 bedrijven bij aangesloten zijn.
Fair Wear
Fair Wear is een keurmerk dat je niet op de labels van kleding tegenkomt, maar het is zeker iets om rekening mee te houden als je staat voor de aankoop van bijvoorbeeld die nieuwe regenjas. De merken die erbij aangesloten zijn vermelden dat altijd op hun website. Fair Wear - een Nederlandse organisatie - is erg vergelijkbaar met het Fair Trade logo dat je op veel voedingsetiketten tegenkomt.
Het Fair Wear logo staat voor de eerlijke productie van kleding waarbij de rechten van de werknemers goed geregeld zijn. En dit gaat verder dan alleen een eerlijke betaling van die arbeid. Fair Wear ziet erop toe dat werknemers hun werk veilig kunnen doen, dat ze het recht hebben om zich te organiseren en dat ze hun werk kunnen doen onder gezonde arbeidsomstandigheden. Het Fair Wear logo geeft bovendien aan dat bij de productie geen sprake is van kinderarbeid en ook niet van gedwongen arbeid.
Fair Wear is in 1999 opgericht. Het is een non-profitorganisatie die onafhankelijk zijn werk doet. Er zijn zo’n 140 merken bij aangesloten. Bekende namen in de buitensport zijn o.a. Deuter, Odlo, Salewa, Vaude, Lowe Alpine, Häglofs, Picture en Rab.
Amfori BCSI
Amfori BCSI is een organisatie vergelijkbaar met Fair Wear, maar amfori BCSI beperkt zich niet alleen tot de textielindustrie. BSCI staat voor Business Social Compliance Initiative en het zet zich in voor betere arbeidsomstandigheden van werknemers. Om dit te bewerkstelligen heeft amfori BCSI een gedragscode ontwikkeld die de hele productieketen onder de loep neemt. Denk hierbij aan een veilige werkplek, geen discriminatie, fatsoenlijke werktijden, het recht je te organiseren, een eerlijk loon, geen kinderarbeid en geen dwangarbeid.
Amfori BSCI is in 2003 opgericht en is een non-profitorganisatie. Het heeft zo’n 2400 leden waarvan er ongeveer 450 in Nederland gevestigd zijn. In de buitensport zijn oa. Esbit, Halti, Hestra, Maloja en Outnorth aangesloten bij amfori BCSI.
Green Shape
Green Shape is het eigen keurmerk van het Duitse outdoormerk Vaude. Wil een product het Green Shape logo krijgen moet het voldoen aan een aantal eisen:
- Bij het ontwerp wordt rekeningen gehouden met een zo lang mogelijke levensduur van een product. Tevens wordt er rekening mee gehouden dat een product makkelijk te repareren moet zijn.
- Vaude producten met een Green Shape label zijn verantwoord gemaakt waarbij goede arbeidsrechten, arbeidsomstandigheden en een eerlijk loon een grote rol spelen. Kinderarbeid is uitgesloten.
- Een Green Shape product bestaat voor minimaal 50% uit gerecyclede of biobased materialen. Denk bij dit laatste aan organisch katoen, hennep, vezels die gewonnen worden uit hout maar ook aan bioplastic.
- Het Green Shape label omvat niet alleen de eigen productie; ook leveranciers van bijvoorbeeld garen en stoffen moeten milieu-gecertificeerd zijn.
- Tot slot worden de producten zo ontwikkeld dat ze op lage temperatuur gewassen kunnen worden. En als er iets kapot is dan kan Vaude het in eigen huis repareren. Mocht dat niet meer kunnen staat het Green Shape logo garant voor een goede mogelijkheid tot recycling.
Het Green Shape logo klinkt natuurlijk een beetje als een slager die zijn eigen vlees keurt. Om dit gevoel te voorkomen, zijn veel Green Shape producten Bluesign gecertificeerd en voorzien van het Grüner Knopf label. Hierover verderop meer. Daarnaast heeft Vaude een adviespanel van zes externe experts gevraagd de Green Shape criteria te toetsen en verder te ontwikkelen zodat ze aan de hoogste eisen in de textielindustrie blijven voldoen.
Grüner Knopf
De Grüner Knopf is een label dat door het Duitse Ministerie van Economische Samenwerking en Ontwikkeling in het leven is geroepen om consumenten te helpen bij het kiezen bij de aankoop van sociaal en ecologisch duurzaam textiel.
Het aantal merken dat een Grüner Knopf label mag voeren, is redelijk beperkt. De enige buitensportmerken zijn Jack Wolfskin, Deuter en Vaude.
Textile Exchange
De Textile Exchange is een overkoepelende wereldwijde non-profitorganisatie in de textielindustrie. Het doel: ervoor zorgen dat textiel wordt geproduceerd op een manier die onze planeet, haar ecosystemen en haar gemeenschappen ondersteunt. Daarnaast heeft de organisatie als doel de CO2 voetafdruk van de textielindustrie met 45% te reduceren voor 2030. Omdat de Textile Exchange zich met name richt op de productieketen van katoen, is het geen keurmerk wat je op veel producten tegenkomt. Merken geven het bijna altijd wel aan als ze gebruik maken van katoen met het Textile Exchange keurmerk. Buitensportbedrijven die bij de Textile Exchange zijn aangesloten zijn o.a. adidas, Nemo Equipment, Arc’Teryx, Patagonia, The North Face en Columbia.
Textile Exchange geeft onder meer de volgende keurmerken uit die je wel tegen kunt komen op kleding of producten:
Organic Content Standard
Het Organic Content Standard (OCS) label wordt door de Textile Exchange afgegeven voor textiel of vezels waarbij de biologische herkomst is garandeerd. Het label wordt alleen afgegeven voor natuurlijke stoffen, maar die kunnen van plantaardige of dierlijke oorsprong zijn. Biologische katoen is de meest voorkomende vezel van biologische oorsprong in de textielsector, maar ook hennep, wol en linnen kunnen een OCS-certificering verkrijgen. Om het allemaal nog wat ingewikkelder te maken, is de OCS in twee verschillende labels opgedeeld:
- OCS Blended: de stof bevat ten minste 5% biologische vezels.
- OSC 100: de stof bestaat uit ten minste 95% biologische vezels.
Responsible Wool Standard
Het Responsible Wool Standard (RWS) label is eveneens een Textile Exchange label en geeft aan dat de wol in je kleding komt van schapen die op boerderijen leven waar het dierenwelzijn gewaarborgd is. Naast dierenwelzijn omvat de certificering ook het behoud van de gezondheid van de grond waar de schapen leven en dat de wol niet afkomstig is van intensieve veehouderij.
Belangrijk om te weten is ook dat de schapen vrij zijn van mulesing. Mulesing is een techniek waarbij de gerimpelde huid rond de anus van een schaap wordt verwijderd. Door deze rimpels hebben poep en plas de neiging zich op te hopen rond de anus. Voor een in Australië en Nieuw-Zeeland levende vlieg is dit de ideale plek om hun eieren te leggen. Eitjes komen uit en de maden beginnen het schaap op te eten. Met het verwijderen van deze gerimpelde huid voorkomen de boeren infecties door deze vliegen. Het verwijderen van deze huid is echter verre van diervriendelijk en als boeren goed voor hun schapen zorgen is dat ook niet nodig.
Responsible Down Standard
De Responsible Down Standard (RDS) is een van de belangrijkste keurmerken als het gaat over dons. Het komt ook uit de koker van de Textile Exchange organisatie. Dons zit in onze winterjassen, puff’s, sloffen en in sommige slaapzakken. De Responsible Down Standard garandeert dat het dons dat in je kleding zit afkomstig is van eenden en ganzen die gehouden worden op bedrijven waar dierenwelzijn wordt gegarandeerd. De pilaren waarop het RDS-label rust zijn:
- Respecteren van dierenwelzijn.
- De dieren worden niet geforceerd gevoed.
- De dieren worden pas gepukt als ze geslacht zijn.
- De controle van het productieproces wordt uitgevoerd door onafhankelijke derden.
- Betrokkenheid van boeren, dierenwelzijn experts, merken, fabrikanten en verkopers.
Pas als aan alle voorwaarden is voldaan mag het dons het RDS-label voeren.
Woolmark
We hebben het hierboven al gehad over de Responsible Wool Standard, maar de moeder van alle wolkeurmerken is het Woolmark label. Het Woolmark label is een puur commercieel label van Australian Wool Innovation Limited (AWI) die met de invoering in 1937 om de kwaliteit van wol te garanderen en het gebruik ervan te promoten. Hoewel het kenmerkende Woolmark logo een commerciële activiteit is van de AWI, zijn er wel degelijk eisen waaraan moet worden voldaan. Helaas staat het Woolmark label er niet voor dat het eerder genoemde mulesing niet wordt toegepast, waardoor het Woolmark logo en de AWI vanuit dierenwelzijn onder druk staan.
OEKO-TEX
OEKO-TEX is een certificeringssysteem binnen de textiel- en leerindustrie. Hun doel: de gezondheid van consumenten te garanderen door producten te testen op mogelijke verontreinigen met giftige stoffen. Dat doen ze omdat de textielindustrie een van de meest vervuilende industrieën ter wereld is, voornamelijk vanwege het massale gebruik van chemicaliën zoals zware metalen, giftige kleurstoffen of pesticiden die bij de productie van bijvoorbeeld gewassen worden gebruikt. OEKO-TEX heeft een lijst met zo’n 1000 stoffen die niet of in mindere mate mogen worden gebruikt bij de productie wil een merk een OEKO-TEX-certificering krijgen. Het testen op de aanwezigheid van deze stoffen wordt gedaan door 17 onafhankelijke laboratoria wereldwijd.
De OEKO-TEX organisatie is 1992 opgericht door twee vooraanstaande testinstituten: het Hohenstein Research Institute en het Austrian Textile Research Institute. Het is een onafhankelijke commerciële instelling waar merken een aanvraag tot het verkrijgen van een label kunnen doen. OEKO-TEX kent meerdere labels, zoals:
- OEKO-TEX Standard 100
Het OEKO-TEX Standard 100-label is het meest voorkomende label in de textielindustrie. Als een textielartikel het STANDARD 100-label draagt, kun je er zeker van zijn dat elk onderdeel van dit artikel, dus elk garen, elke knoop en andere accessoires, is getest op schadelijke stoffen en dat het artikel daarom onschadelijk is voor de menselijke gezondheid.
- OEKO-TEX MADE IN GREEN
Het OEKO-TEX MADE IN GREEN label gaat een stapje verder dan het STANDARD 100-label. Naast de check op schadelijke stoffen neemt het MADE IN GREEN label ook de arbeidsomstandigheden mee en of het product in op een duurzame manier geproduceerd is. Het bijzondere aan dit label is, is dat het volledig transparant is. Op het label vind je een code die je op de OEKO-TEX website kan invoeren waarna alle facetten van de productie van dat artikel zichtbaar worden. Voor zover wij hebben kunnen nagaan zijn er nog geen outdoormerken die het OEKO-TEX MADE IN GREEN label hebben verkregen.
- OEKO-TEX LEATHER STANDARD
Het OEKO-TEX LEATHER STANDARD label is vergelijkbaar met het OEKO-TEX Standard 100-label. Bij dit label worden lederen producten getest door een onafhankelijk testinstituut op schadelijke stoffen. De enige merken die voor zover wij weten een OEKO-TEX LEATHER STANDARD label hebben zijn schoenenfabrikant Lowa en terracare, een leermerk van de Duitse leerlooierij Heinen.
Our Planet
Het Our Planet-keurmerk is een keurmerk van de buitensport keten Bever. Het label wordt gegeven aan producten in de Bever collectie die een positieve bijdrage leveren aan onze planeet. Daarbij kijkt Bever naar vijf verschillende onderdelen:
- Het gebruik van betere materialen
- Verantwoorde productie
- Sociaal bewust
- Langere levenscyclus
- Teruggeven aan de planeet
Een product krijgt het keurmerk als het aan een van deze vijf punten voldoet. Het is niet zo dat een product aan alle punten moet voldoen. Het is dus goed mogelijk dat een jas van gerecyclede materialen is gemaakt, maar dat de arbeidsomstandigheden waaronder het is gemaakt verre van verantwoord is. Producten die voor minimaal 50% uit gerecyclede materialen bestaan, krijgen het Our Planet keurmerk en ook producten die al een ander keurmerk dragen zoals bijvoorbeeld het Bluesign-label kunnen een Our Planet keurmerk krijgen. Producten die het Our Planet-label van Bever hebben kregen vind je in de collecties van o.a. Fjällräven, Häglofs, Ayacucho, Icebreaker, Cortazu, The North Face en Rab.
MyClimate
Het MyClimate label zien we steeds vaker terug op websites en soms op labels van kleding. MyClimate is een organisatie die het doel heeft de CO2 uitstoot van bedrijven inzichtelijk te maken en om daarna het bedrijf te helpen die uitstoot te reduceren. Dit kan bijvoorbeeld door fossiele brandstof te vervangen door duurzame energie uit wind of waterkracht. Het MyClimate logo geeft aan dat een merk of fabrikant zich bij deze organisatie heeft aangesloten en de milieudoelstelling van de organisatie haalt. Deze doelstellingen kunnen variëren van het compenseren van de CO2 uitstoot, het volledig klimaatneutraal zijn van het bedrijf of het klimaatneutraal produceren van een product. Merken die klimaatneutraal werken en zijn aangesloten bij MyClimate zijn o.a. Vaude, Exped, Mammut, Rab en Lowe Alpine.
De MyClimate website geeft jou overigens ook de mogelijk om je eigen CO2 voetafdruk uit te rekenen. Dit wordt vervolgens omgerekend naar een bedrag dat je meteen kunt compenseren door aan een MyClimate project te doneren.
MyClimate is een non-profitorganisatie. Het hoofdkantoor is gevestigd in Zürich, Zwitserland. Het is actief sinds 2002 en heeft inmiddels vestigingen in Duitsland, Oostenrijk, Zweden en Noorwegen. Ze ondersteunen klimaatprojecten in zo’n 45 landen.
PFC Free
Een label of een logo met daarop de tekst PFC Free geeft aan dat het product vrij is van voor het milieu schadelijke PFC’s. PFC zijn Perfluorcarbon (PFC) verbindingen die worden gebruikt om water (regen) snel van de buitenzijde van bijvoorbeeld een regenjas af te laten lopen. Dit laagje noemen we een DWR-coating: Durable Water Repellent, waterafstotend dus. Perfluorcarbon verbindingen zijn erg schadelijk voor het milieu. Steeds vaker wordt deze DWR-coatings gemaakt van een materiaal dat niet schadelijk is voor het milieu. Dan vind je een PFC-vrij label terug aan het product of bij de beschrijving op een website. Het label is niet gereguleerd en wordt door veel merken gebruikt.
Sustainable Apparel Coalition
De Sustainable Apparel Coalition (SAC) is een verbond van producenten, merken en verkopers met als doel het verduurzamen van de productieketen. De SAC heeft hiervoor de Higg index bedacht. Met de Higg index worden individuele stappen in de productieketen gemeten waardoor ze onderling tussen merken vergeleken kunnen worden. In de Higg index worden o.a. arbeidsomstandigheden, gebruikte materialen, CO2-uitstoot en de complete levenscyclus van een product gemeten. Door de Higg index wordt inzichtelijk of merken in de loop van de tijd duurzamer worden en waar merken ten opzichte van elkaar staan.
De Sustainable Apparel Coalition (SAC) is een non-profitorganisatie en is in 2009 opgericht. Drijvende krachten achter de SAC waren destijds Patagonia en de Amerikaanse supermarktketen Walmart. Inmiddels is het uitgegroeid tot een wereldwijde organisatie met meer dan 280 leden. Bekende namen in de buitensport zijn o.a. Salomon, Canada Goose, Fjällräven, Helly hansen, Mammut, Norrøna en Patagonia.
Initiatieven voor een betere wereld
Al de hierboven beschreven keurmerken checken of een bedrijf duurzaam werkt / steeds duurzamer wordt. Er zijn ook initiatieven die bijdragen aan een betere wereld dankzij giften van andere bedrijven. Ook deze initiatieven geven logo’s af die soms terug te vinden zijn op labels van producten/ kleding of websites van merken. Een overzicht van deze initiatieven en uitleg over wat ze precies doen, vind je in dit artikel.
Het zo lang mogelijk doen met kleding, schoenen en producten is een belangrijke manier van duurzaam gebruik. In dit artikel lees je wat je zelf kunt repareren en wat je waar kunt laten maken op het gebied van outdoorkleding. -producten en schoenen.
Tot slot
Zijn we volledig met deze lijst? Vast niet. Er zijn zoveel verschillende organisaties - non-profit en commercieel - die zich inmiddels bezighouden met het certificeren en het uitgeven van labels dat volledigheid bijna onmogelijk is. In deze lijst hebben we alleen de belangrijkste labels die je bij in Nederland te koop zijnde producten kunt tegenkomen behandeld. Soms zitten de labels aan de kleding zelf, vaker op de website van bijvoorbeeld een merk. Mis je een belangrijk label? Mail het ons op info@oppad.nl en we checken of het toegevoegd kan worden aan deze lijst.