Wie van de Franse Alpen houdt en het Parc National du Mercantour nog niet heeft bezocht, weet wat hem te doen staat: de eerstvolgende wandeling hier maken. Waarom? Omdat het 68.500 hectare grote park een ongekende diversiteit aan landschappen, dieren en planten herbergt. Dat komt door zijn ligging tussen de hoge sneeuwbergen in het noorden en de Méditerranée in het zuiden. De meeste mensen weten wel dat de beroemde Vallée des Merveilles met zijn 36.000 rotsgravures uit de bronstijd in de Mercantour ligt, maar dat de Haute Vallée du Verdon er óók toe behoort zou een goede quizvraag zijn. De Mercantour bestaat uit zes valleien, elk met hun eigen karakter en klimaat. Op naar de Mercantour, je zult er vast geen spijt van krijgen.
Ongeveer tweederde van de Mercantour ligt in het departement Alpes Maritimes, de rest in het departement Alpes-de-Haute-Provence. De Alpes Maritimes vormen het zuidelijkste massief van de Alpen, met toppen van ruim 3000 meter én uitzicht op de Middellandse zee. De Alpes-de-Haute-Provence liggen ten noorden van de Alpes Maritimes. Er zijn nog enkele kleine gletsjers, maar veel stellen die helaas niet meer voor. De bergen in het gebied zijn in het centrale deel opgebouwd uit gneis, met tot 600 meter hoge, steile rotswanden. In de lagere regionen is veel kalkgesteente, met schitterende, ruige karstlandschappen. Het centrale deel is waterrijk en voorzien van talloze meertjes die zo'n 10.000 jaar geleden zijn ontstaan toen de gletsjers smolten. De randgebieden zijn beduidend droger.
Het milde klimaat maakt de Alpes Maritimes tot een populair uitwijkgebied bij slecht weer in de noordelijker gelegen alpengebieden. Het klimaat van de Alpes Maritimes is relatief gunstig. De invloed van de nabijgelegen Middellandse Zee en de warme Po-vlakte doen zich voelen; in de zomer is het weer er in de regel droger dan meer noordelijk, maar niet zo droog als de vallei van de Haute-Durance, die ten noorden van de Ubaye ligt. De Haute Durance is het droogste gebied van de Alpen!
De ligging van de Alpes Maritimes op de scheiding tussen de alpiene en de mediterrane zone verklaart de bijzonder rijke vegetatie. Ook de dierenwereld is goed vertegenwoordigd met steenbok, gems, moeflon, wolf en steenarend.
Natuurlijk moet je de Vallée des Merveilles en de Vallée de Fontanalbe bezoeken. Maar er zijn ook minder bekende plekken waar het bijzonder goed toeven is. Dit lijstje is verre van volledig. want volledigheid is in dit gebied niet te doen. Er is veel te veel om allemaal op te noemen.
De Mercantour moet eigenlijk in één adem genoemd worden met het Italiaanse Parco Naturale Alpi Marittime. Beide parken grenzen aan elkaar en werken al lange tijd intensief samen. Sinds 1 januari 2016 profileren ze zich via één website onder de gezamenlijke naam Parc Naturel Européen Alpi Marittime – Mercantour. Ze zitten midden in de procedure om te worden toegevoegd aan de lijst van UNESCO Werelderfgoed. Hopelijk lukt dat binnen afzienbare tijd.
Hieronder staan de belangrijkste gedragsregels:
Aanvullende regels Vallée des Merveilles en Vallée de Fontanalbe
Deze twee valleien zijn een historisch monument en worden als zodanig beschermd. Behalve de regels van het nationale park zijn hier extra regels van kracht, waar je niet zo snel aan zou denken. De regels worden streng gehandhaafd! Op alle overtredingen staan hoge boetes, en terecht.
Er zijn veel plaatsen die als standplaats kunnen dienen. Hier volgen er enkele.
Juni tot en met half oktober. In juni kun je de lagere wandelingen probleemloos maken, maar in het hart van de Alpes Maritimes ligt dan nog (te veel) sneeuw. Daar kun je meestal pas vanaf eind juni/begin juli terecht.
Het Parc National (PN) du Mercantour ligt in twee departementen. Het overgrote deel ligt in het departement Alpes Maritimes, de rest in het departement Alpes-de-Haute-Provence.
Zes valleien geven toegang tot dit natuurparadijs. Als je op de kaart kijkt, zijn het er eigenlijk zeven: op de site van het PN worden de Vallée de la Roya en de Vallée de la Bévéra als één vallei genoemd, waarschijnlijk omdat je beide valleien vanuit Frankrijk via Sospel benadert.
Twee valleien liggen in de Alpes-de-Haute-Provence
Merkwaardig genoeg wordt het Val d'Allos niet genoemd als vallei die bij het park hoort. Toch is op de kaart duidelijk te zien dat deze vallei in de perifere zone ligt.
In en rond de Mercantour wordt veel aan natuurbescherming gedaan. Niet alleen door de boeren, maar ook door hotels, restaurants, berggidsen, bergwandelgidsen en alle andere organisaties die met toeristen de natuur in trekken. Hun motto is: Ecotoerisme is een vorm van verantwoord reizen in natuurgebieden, die bijdraagt aan de bescherming van het milieu en aan het welbevinden van de lokale bevolking. 't Is maar dat je het weet.
Er zijn 5 'Maisons du Parc' en 19 informatiepunten. Openingstijden: dagelijks gedurende het zomerseizoen en tijdens de Franse schoolvakanties. Altijd even op de site kijken dus, want het 'zomerseizoen' is een rekbaar begrip!
De 19 infopunten bevinden zich dicht bij de belangrijkste toeristische plekken. Soms zijn ze ondergebracht bij een toeristenbureau, zoals bij het skioord Isola 2000, in Tende en in Colmars-les-Alpes. Hieronder staan de belangrijkste infopunten.
De Mont Bégo is dé berg van de Vallée des Merveilles en de Vallée de Fontanalbe. Op een oppervlak van 12 km2 rond deze Mont Bégo (2872 ) vind je ruim 36.000 rotstekeningen verdeeld over zo'n 4000 rotsen. Deze rotstekeningen uit de bronstijd – tussen 1800 en 1500 v. Chr. – vertellen het verhaal van het leven destijds.
De gravures zijn gemaakt door herders met hun kuddes die godsdienstige rituelen uitvoerden en daarvoor inscripties in rots beitelden.
Beide valleien liggen in het hart van het nationale park en bevatten de grootste Europese collectie aan rotstekeningen. Geen wonder dat de regels hier zeer streng worden gehandhaafd. Dit is een unieke archeologische site.
De rotstekeningen van de Mont Bégo, zoals deze archeologische site heet, bevinden zich voornamelijk in de Vallée des Merveilles en de Vallée de Fontanalbe. Als je de rotstekeningen wilt bezoeken en er iets over wilt leren, dan kun je je aanmelden voor een 'visite guidée', onder leiding van een bergwandelgids. De Vallée des Merveilles is 'très minéral', zoals de Fransen zo mooi zeggen. Dat betekent een zeer stenig landchap. Hier in de Vallée des Merveilles betekent het dat er veel rots is, waarop de rotstekeningen zijn aangebracht. Daarin verschilt de Vallée des Merveilles van de Vallée de Fontanalbe: die is veel groener, opener en minder 'minéral', lees minder stenig. Ook de rotstekeningen verschillen per vallei. In de Fontanalbe kom je minder wapens en meer boerentaferelen tegen.
Let op: Plan je bezoek goed als je een rondleiding boekt, want je vertrekt niet simpelweg vanaf de parkeerplaats, maar moet te voet naar het beginpunt waar de gids je opwacht.
Over de Mercantour zijn ontelbare wandelgidsjes geschreven en op internet vind je eveneens info over elke uithoek van dit gebied. Ik beperk me daarom tot enkele dagtochten die heel divers van karakter zijn.
Er lopen vier Grande Randonnées door de Mercantour: de GR5, de GR52 (die een aftakking is van de GR5), de GR52A (oftewel de Panoramique du Mercantour), en de Grande Traversée du Mercantour (GTM).
En dan is er ook nog een trektocht van 12 uitdagende etappes, die waarschijnlijk door een bergsportjournalist is bedacht en beschreven in het Franse tijdschrift Montagnes Magazine: de Haute Route Mercantour – Argentera. Helaas is niet meer te achterhalen in welke uitgave van het tijdschrift de route staat beschreven.
De GR5: De beroemde GR5, van Hoek van Holland naar Nice, komt ook door de Mercantour. Voorbij de Col de Larche gaat hij het nationale park in en loopt via St-Étienne-de-Tinée, Auron, Roure, St-Sauveur-sur-Tinée, Rimplas, Valdeblore, Utelle, Levens, St-Blaise en Aspremont naar Nice.
De GR52: Van Dalmas-de-Valdeblore naar Menton, 95 km. De laatste etappes overlappen enigszins met de GTM, evenals de overnachtingen in enkele hutten.
De GR52A, de Panoramique du Mercantour: 219 km, van de Col de Tende naar Colmars. De route loopt langs de zuidrand van het nationale park, door het middelgebergte en overschrijdt nauwelijks de 2000 meter. Maar dat betekent niet dat de route niet interessant zou zijn, want je komt onder andere langs de beroemde rode rotsen bij het plaatsje Roure. De meesten lopen de route in 15 etappes.
De GTM: Sinds juni 2016 bestaat de Grande Traversée du Mercantour (de GTM), een prachtig project. In 16 etappes doorkruis je de Mercantour – je pikt zelfs een stukje Italiaanse Alpi Marittime mee, zoals het hoort bij een grensoverschrijdend park. De start is in het gehucht Estenc, ten zuiden van de Col de la Cayolle in de Vallée du Haut Var. Het eindpunt is Menton, aan de Middellandse Zee: je loopt van de hoge bergen en de gletsjermeren naar de palmbomen en de zandstranden van de Middellandse Zee. Daar staat ook info over het OV op, want als je met de auto bent, moet je terug naar je beginpunt om die op te halen. En zo niet, dan ben je met het OV en dan heb je die info eveneens nodig. Er staat tevens een lijst met de benodigde kaarten op de site.
De Haute Route Mercantour – Argentera, die niet in een wandelgidsje of op internet te vinden is, is een regelrechte uitdaging. Hij is jaren geleden beschreven in het Franse tijdschrift Montagnes Magazine. Wie de tocht wil maken, zal zelf e.e.a moeten uitzoeken, want ik heb hem helaas (nog) niet gedaan. Hij loopt van de Col de Larche naar Menton. Dit zijn de etappes.
Het NP is goed ontsloten en is bereikbaar met het OV. Zie cotedazur-nature.com en mercantour.eu/index.php/accueil-et-decouverte/venir
Voor het hooggebergte zijn de 1:25.000 kaarten aan te raden; 1:50.000-kaarten zijn veel minder gedetailleerd. De belangrijkste kaarten zijn: