Klettersteigen, wat is dat eigenlijk?

Een klettersteig, of via ferrata, is een uitgezette klimroute waarbij je jezelf zekert aan een metalen kabel. Deze kabel is om de paar meter stevig verankerd in de rotswand. Er is altijd een vast instappunt (startpunt) waar de route begint. Soms is er een parkeerplaats bij het beginpunt, maar vaak moet je eerst nog een stukje wandelen. Klettersteigen bestaat in allerlei moeilijkheidsgraden: van eenvoudig tot extreem zwaar. Ga je voor het eerst? Ga dan bij voorkeur op pad met een berggids. Die kan je tips geven, helpt je veilig op weg en weet precies wat je wel en niet moet doen. Goed om te weten: klettersteig en via ferrata betekenen exact hetzelfde.

Klinkt het moeilijk of spannend? Dat valt reuze mee! Als je het eenmaal hebt gedaan, heb je vaak een nieuwe hobby voor het leven. We nemen eerst de belangrijkste begrippen met je door en daarna vertellen we je meer over de obstakels die je onderweg kunt tegenkomen.

​​​​​​​Wat is een klettersteigroute?

Een klettersteigroute (of via ferrata) is een klimroute waarbij je jezelf zekert langs een op de route aangelegde (meestal metalen) kabel.  De kabel zit om de paar meter verankerd in de berg zodat je bij een val geen lang stuk naar beneden klettert. Bij iedere verankering moet je beide karabiners een voor een naar de andere kant brengen. Meestal zijn er op moeilijke stukken metalen beugels (nietjes) aangebracht om het klimmen makkelijker te maken.

Wat heb je nodig als je gaat klettersteigen?

Vereist:

• Klettersteigset (niet te oud; oudere sets voldoen vaak niet meer)
• Klimgordel
• Helm (een echte bergsporthelm)
• Stevige bergschoenen (categorie B of B/C zijn ideaal)
• Handschoenen (bijv. fietshandschoenen)

Slim om mee te nemen:

• Extra zekering: kort bandslingetje + schroefkarabiner
• Weerbescherming, EHBO-set, water, snacks

Wat is een klettersteigset?

Een Y-vormig hulpstuk dat je aan de enkele poot vastmaakt aan je klimgordel en waarmee je met de twee andere poten met behulp van karabiners vastklikt aan de kabel.

Wat is de 'arm' (van de klettersteigset)?

Een van de twee poten waar een karabiner aan vast zit waarmee je jezelf zekert aan de kabel. Meestal zijn deze armen elastisch.

Wat zijn karabiners?

Meestal zitten die aan beide uiteinden van de armen van je klettersteigset. Het zijn makkelijk te openen haken die je om de kabel klikt. Tijdens het klettersteigen moet altijd minimaal een van de twee karabiners moet aan de staalkabel bevestigd zijn. Bij een bevestigingspunt klik je dus eerst de ene karabiner los onder het bevestigingspunt en weer vast boven het bevestigingspunt om daarna de tweede karabiner te pakken en de handeling van het los- en weer vastklikken te herhalen. 

Waar moet je op letten als je een klettersteigset koopt?

Klettersteigen wordt steeds populairder. Logisch: het is uitdagend, meestal niet al te moeilijk en je komt ermee op unieke plaatsen met de mooiste uitzichten. Maar klettersteigen is ook een risicovolle sport. Waar moet je aan denken als je een klettsersteigset wilt kopen?

Bedenk eerst of het slim is om een set te kopen. Een klettersteigset heeft een 'houdbaarheidsdatum', ook als je 'm weinig, of niet gebruikt. Het stiksel dat je val remt is een essentieel onderdeel van de set. Dit wordt elk jaar ietsjes minder goed. Ga je maar af en toe klettersteigen? Dan kun je de set ook huren. Dit kan vaak in bergsportwinkels in de buurt van klettersteigroutes. Let zowel bij huur als bij koop op: 

Het gewichtsbereik van een klettersteigset

Weeg jezelf met je complete klettersteiguitrusting. En check wat het gewichtsbereik is van de klettersteigset die je wilt aanschaffen. De meeste sets zijn geschikt voor een totaal gewicht van veertig tot honderdtwintig kilo. Ben je met je uitrusting erbij zwaarder dan het bereik van de set? Dan is het verstandig om niet alleen met een heupgordel, maar ook met een borstgordel te gaan klettersteigen. Voor personen die inclusief hun uitrusting minder dan veertig kilo wegen (bijvoorbeeld kinderen) zijn speciale klettersteigsets te koop/te huur.

Wat doet een klettersteigset?

Een klettersteigset komt pas echt in actie als je valt. Probeer dit niet voor de grap uit. Want hoe goed klettersteigsets ook zijn, een val is nog altijd gevaarlijker dan een val bij gewoon klimmen. Bij het klimmen gebruik je namelijk dynamisch touw. Dit is touw waar een lichte rek op zit. Zodra je valt wordt je rem gebroken doordat het touw uitrekt. Val je verder dan is er ook meer touw om uit te rekken waardoor je val beter wordt opgevangen. Bij een klettersteig val je altijd eerst een stuk naar beneden langs de staalkabel waar je aan gezekerd bent. Pas bij de pin waarmee de staalkabel vast zit, komt je klettersteigset in actie.

Zou dit alleen (klim)touw zijn dan is de kans groot dat je val zo abrupt wordt onderbroken dat je je rug breekt. Daarom hebben klettersteigsets een val-absorptiesysteem. Dit is een rechthoekig blokje dat tussen de twee armen van je set en het inbindstuk in zit. Hier zit simpel gezegd een stevig stuk koord in dat opgevouwen is en op verschillende punten extra aan elkaar vast is genaaid. Bij een val vouwt dit koord uit en scheuren de extra naden waardoor je val beter gebroken wordt. Vroeger werden er ook sets met een touwrem verkocht, maar die sets zijn na uitgebreide controles toch niet veilig genoeg bevonden.

Hoe weet je waar een klettersteigroute is, en hoe moeilijk het is?

Je kunt vanuit huis heel veel gidsboeken en apps raadplegen. Denk aan regionale guidebooks, websites van lokale bergverenigingen of platforms zoals BERGFEX. Ze geven vaak gedetailleerde info over:

• routebeschrijving
• moeilijkheidsgraad
• benodigde tijd
• instap, uitstap en terugweg

Check ter plekke altijd of de route open is. Dit kan via het lokale VVV, een berggids of huttenwaard. In de zomer worden routes soms tijdelijk gesloten vanwege onderhoud of broedperiodes.

Tips als je gaat klettersteigen

• Het is verstandig om altijd een derde bevestigingsmogelijkheid aan je klimgordel vast te maken. Een veilige bevestiging is een schroefkarabiner. Als je even wilt stoppen, bijvoorbeeld om uit te rusten, dan maak je jezelf net boven een verankeringspunt vast met de schroefkarabiner. Als er dan iets gebeurt dan val je niet heel ver.
• Het is prettig om dunne handschoentjes te dragen bij het klettersteigen. Fietshandschoentjes, met of zonder vingers, zijn hier perfect voor. Koop niet te dure want ze slijten snel.
• Draag schoenen met een stevige zool. Daarmee sta je stevig op (kleine) rotspuntjes of metalen 'nietjes'.
• Doe als je gaat klettersteigen in ieder geval al je ringen af en bij voorkeur zelfs al je sieraden.
• Een helm is een absolute must-have als je gaat klettersteigen. Er kunnen altijd stenen naar beneden vallen, zeker als er klimmers boven je bezig zijn. Wacht nooit direct onder klimmers, maar neem als het veilig kan een beetje afstand. Oefen vooraf dat je niet naar boven of naar beneden kijkt als iemand 'steen!' roept, maar ga rechtop staan zodat het grootste gedeelte van je lijf recht onder de helm is.
• Trap je zelf een steen of meerdere steentjes los? Roep altijd 'steen!', ook als je alleen bent. Je weet nooit of er nog andere klimmers achter je aan komen.
• Check voor vertrek ALTIJD de lokale weersverwachting en pas indien nodig je planning aan. Regen is vervelend omdat alles dan een stuk gladder wordt. Als het gaat onweren dan moet je echt van de route af zijn: de metalen kabels zijn perfecte geleiders. Overvalt het onweer je toch op een route? Kijk of er een veilige plek is waar je van de staalkabel af kunt, doe je klimgordel af en neem waar mogelijk afstand van het metaal.

Wat kun je allemaal tegenkomen als je gaat klettersteigen?

Routes die starten in het dal
De makkelijkste klettersteigroutes beginnen in het dal. Het voordeel daarvan is dat je geen bagage mee hoeft te nemen op je rug. Je klimt vaak met behulp van 'nietjes' (metalen uitsteeksels die in de wand bevestigd zijn) en uitstekende stukken rots naar boven. Soms is er ook een stukje horizontaal. Dat klinkt makkelijk, maar met een steile rotswand onder je kan dit toch spannend zijn.

Routes in de buurt van een berghut
Sommige klettersteigroutes liggen in de buurt van een berghut. Je bent dan vaak al hoger in de bergen waardoor de routes wat ruiger en lastiger zijn. Soms laat je je bagage in de berghut om vanuit daar een of meerdere routes te klettersteigen. Het kan ook zijn dat de klettersteigroute onderdeel is van je tocht. In dat geval klim je met een rugzak op je rug. Trek alle banden stevig aan zodat de rugzak strak op je lijf zit en je niet uit balans haalt. 

Bruggen
Bij sommige klettersteigroutes kom je onderweg een brug tegen, vaak over een rivier, of om van de ene bergwand naar de andere bergwand te komen. Er zijn verschillende soorten bruggen: met een loopplankje of met alleen een paar stalen kabels (zie onderstaande foto's). Bij zo'n brug is er altijd een staalkabel waar je jezelf aan moet zekeren. 

Ladders
Soms overbrug je een stuk met een (touw)ladder. Zeker de langere ladders zijn pittig omdat je loodrecht omhoog klimt.

Overhang
Op moeilijke routes kan het zo zijn dat je een stukje 'overhang' klimt. Hierbij hangt je bovenlijf verder naar achter dan je benen. Routes met dit soort uitdagingen kun je echt alleen doen als je ruime ervaring hebt en je weet dat je dit kunt. Het is niet altijd mogelijk om halverwege te besluiten dat je de route niet af wilt maken. Dat komt ook doordat afdalen niet altijd mogelijk is, en het vaak lastiger is dan het naar boven klimmen.

Afdalen
Bijna alle klettersteigroutes zijn zo uitgezet dat je naar boven klimt. Bij routes in de buurt van berghutten bestaat de kans dat je ook een stuk, of zelfs een hele route, moet afdalen. Dit is vaak nog lastiger dan klimmen omdat je voeten makkelijk net misstappen. Moet je een (stuk van) een route afdalen, heb je zelf niet veel ervaring en/of zijn er kinderen bij? Dan is het slim om op pad te gaan met een berggids. Die kan jou of de kinderen zekeren met een touw.