Wandelen in de Auvergne

Het vulkanisch landschap van de Auvergne

De Auvergne bestaat uit eeuwenoud, vulkanisch terrein dat zo'n 70,000 jaar geleden werd gevormd. Het département maakt deel uit van het Centraal Massief en overspant het gebied tussen de spa-steden Vichy en Clermont-Ferrand totaan het historische Le Puy-en-Velay. Je vindt er fraaie wandelbergen, verbonden door weelderig groene valleien. De hoogte van de pieken varieert van 1000 - 1900 meter. De valleien en heuvels zijn prima terrein voor beginners en families. Hogerop - in de Cantal en de Monts Dore - is het terrein geschikt voor gevorderden. Het 400.000 ha grote Parc Naturel Régional des Volcans d'Auvergne strekt zich uit over de departementen Cantal en Puy de Dôme en is weer onderverdeeld in 4 kleinere natuurgebieden, elk met eigen zeldzame flora en fauna.

De landschappen van de Allier, Puy de Dôme, Cantal en Haute-Loire

De regio Auvergne is opgesplitst in vier départementen:

• Allier (in het noorden)
• Puy de Dôme (centraal)
• Cantal (zuid-westen)
• Haute-Loire (zuid-oosten)

Allier (noord-Auvergne)

Landelijke streek met heuvels, riviertjes, bossen en weilanden

Het departement de Allier ligt in hartje Frankrijk, op minder dan drie uur rijden van Parijs. Het ligt aan de voet van het Centraal Massief en is een heuvelachtige groene streek met riviertjes en eeuwenoude eikenbossen. In dit voormalige hertogdom bouwden de Bourbons meer dan 500 kastelen, talloze herenhuizen en vele elegante kuuroorden (Vichy, Néris-les-Bains, Bourbon-l'Archambault).

De rivier Allier waarnaar de regio is genoemd is een van de laatste 'ongetemde' rivieren van Frankrijk: wild in de winter en lui in de zomer. De regio wordt ook doorkruist door de rivieren de Cher, de Sioule en de Loire wat een veelvoud aan landschappen heeft opgeleverd. Voor lekkerbekken zijn er de wijnen van Saint-Pourçain, het vlees van de Charolais-koeien, kip uit de Bourbonnais, 'pâté aux pommes de terre' (aardappelpaté), mosterd uit Charroux en niet te vergeten forel uit de rivier de Allier zelf.

De Allier heeft een uitgebreid wandelnetwerk, met eenvoudige routes en hooguit wat lichte stijgingen langs de rivieren en in de Montagne Bourbonnaise, en wat inspannender tochten in het zuiden, waar de Val de Sioule grenst aan de vulkanen van de zuidelijk gelegen regio: Puy de Dôme. Het landschap tussen de rivieren Sioule en Bouble bestaat uit dichte bossen, struiken, indrukwekkende kloven en vlaktes vol bloemen in de zomer.

Puy de Dôme (centraal-Auvergne)

Spectaculair landschap van vulkaantoppen

Het hart van de Auvergne herbergt de spectaculaire keten van koepelvormige vulkaantoppen - de Chaîne de Puys - met de kristalheldere kratermeren van het Sancy-massief. De 80 vulkanen lopen over een lengte van 60 kilometer in een lijn van noord naar zuid. De hoogste van de koepelvormige bergen in dit gebied is de Puy de Dôme, 1465 m (de hoogste puy van de Auvergne is echter de Puy de Sancy, 1885 m). Clermont-Ferrand is een prima uitvalsbasis; wie het rustiger wil kiest bijvoorbeeld Orcival.

Puy de Dôme, de bekendste berg

De Puy de Dôme is een grote lavakoepel en een van de jongste vulkanen in het Centraal Massief in Auvergne. Hij is 1464 meter hoog en hoort tot de Chaîne des Puys. Het is niet de hoogste top in de Auvergne, maar spreekt wel het meest tot de verbeelding en is zeker de bekendste top. Al vanaf de oudheid worden er op de vulkaan veelvuldig erediensten gehouden. Eerst door het volk der Arvernes (voorouders van de huidige inwoners van de Auvergne) en vervolgens door de Gallo-Romeinen die er gedurende de 1e eeuw van ons tijdperk een aan de god Mercurius gewijde tempel bouwden. De vulkaankoepel staat op de nominatie voor de UNESCO-Werelderfgoedlijst.
Al in de 19e eeuw (1867) verschenen de eerste wandeltoeristen op de Puy de Dôme. Het succes was zo groot dat er een auberge werd gebouwd en vervolgens een hotel. In 1907 werd de Puy de Dôme via een spoorlijn verbonden met Clermont-Ferrand, de hoofdstad van de Auvergne. Tot 1920 zijn talloze bezoekers per trein naar de Puy de Dôme vervoerd om daar van het prachtige uitzicht te genieten; een maanlandschap met kraters en kegels, die in elkaar schuiven of over elkaar heen liggen tot aan het Sancy-massief ten zuiden en tot aan de Limagnevlakte ten noorden, met ten oosten Clermont–Ferrand.
In 1926 wordt de stoomtram vervangen door een tolweg en in 1957 is de Puy de Dôme definitief befaamd. Mede dankzij de Ronde van Frankrijk blijft de vulkaan met meer dan 450.000 bezoekers per jaar zeer populair.

De top is tegenwoordig via een elektrische tandradbaan het hele jaar toegankelijk, dat is een tegenvaller voor wie verwacht een onaangetaste ruwe koepelvulkaan te kunnen beklimmen. Nee, met de 'Panoramique des Dômes' ben je binnen 20 minuten op de top. De toegang met de fiets is aan strenge regels gebonden. Wandelaars kunnen in 45 minuten de Puy de Dôme op lopen via de Chemin des Muletiers (vertrekpunt Col de Ceyssat, op vijf minuten rijden van het station waar de trein vertrekt). Als je je met de trein op de top laat afzetten kun je in ca anderhalf uur weer afdalen.
Info: www.panoramiquedesdomes.fr

Cantal (zuid-west Auvergne)

Bergkammen, rotstoppen en vruchtbare valleien

De Cantal is een streek met steile, dramatische pieken, al zijn deze redelijk eenvoudig te beklimmen - een topje op kan in minder dan drie uur. Met een diameter van ongeveer 70 km is het massief van de Cantal een van de belangrijkste van Europa. Pieken, bergen en vlaktes hebben de plaats ingenomen van de oorspronkelijke enorme vulkaan. De vlaktes zijn n de lente bedekt met bloemen, waaronder akelei, lelie, vingerhoedskruid en gentiaan.

Haute-Loire (zuid-oost Auvergne)

Te voet of met raft

Jaarlijks vindt er in de wateren van Allier een bijzonder natuurfenomeen plaats: de zalmen uit de Atlantische Oceaan zwemmen in de herfst massaal tegen de stroom op in de rivier de Haut-Allier om kuit te schieten in het water waarin ze geboren zijn. Volgens sommige specialisten zouden ze de rivier waarin ze geboren zijn herkennen aan de smaak en de geur, die ze ergens in hun geheugen opslaan. Je kunt het heldere en wilde water van de Allier met een raft of een kano afvaren onder begeleiding van gediplomeerde instructeurs, en per fiets, met de mountainbike of te voet de oevers volgen zonder de beschermde fauna en flora te storen.

Centraal Massief

De Auvergne met het Centraal Massief vormen het groene hart van Frankrijk. De regio Auvergne omvat meerdere departementen die worden gerekend tot het Centraal Massief, waaronder Cantal, Puy-de-Dome en Allier. Het Centraal Massief is een bergachtig gebied en vooral bekend door haar slapende vulkanen, waarvan er meer dan 400 zijn. De allerhoogste bergtop in het Centraal Massief bevindt zich eveneens in de Auvergne, en ligt op bijna 2 kilometer hoogte, het is de Puy-de-Sancy (1885 m). Met 30 meter verschil komt de Plomb du Cantal (1855 m) op een tweede plek, gevolgd door de Puy-Mary, met een hoogte van 1787 meter.

Het Centraal Massief is een middelgebergte en heeft nog een groot deel van z'n oorspronkelijke karakter behouden, mede doordat echt massale toeristenstromen zijn uitgebleven. Het bergachtige gebied is drie enorme natuurparken rijk. In het noorden de uitgedoofde vulkaankegels van de Monts Dôme en de Monts Dore (als aaibare reuzen achter elkaar), in de zuidelijke Auvergne rijzen de toppen van de Cantal-keten hoog op.

O.a. de populaire Jakobsweg voert vanaf Puy-en-Velay door het Centraal Massief, over de lege hoogvlakte van de Margeride en het Aubrac-Massief en dan langs het lieflijke dal van de Lot naar de Pyreneeën. Vooral langs de langeafstandwegen (GR's) is het Centraal Massief ontsloten met een dicht netwerk van hutten en eenvoudige onderkomens. Er zijn ontzettend veel dagtochten en kleinere rondjes te maken, in de dalen, aan de voet en hogerop in het gebergte.

 Wandelroutes in de Allier, Auvergne

Wandelgids D003 Allier à pied, 45 dagtochten.
Franstalige wandelgids met uitstekende beschrijvingen en duidelijk kaartmateriaal, praktische informatie plus een uitgebreide Frans - Nederlandse wandelwoordenlijst.

Wandelgids P032 Le Val de Sioule à pied, 44 dagwandelingen.
Franstalige wandelgids met een beschrijving van 44 dagtochten. Val de Sioule ligt in het zuiden van de Allier, grenzend aan de vulkanen van de Auvergne.

Wandelroutes in de Puy de Dôme / Chaîne des Puys

GR-4: Door het hart van het Parc naturel régional lopen de GR 4, plus talloze wandelingen, speciaal geschikt voor families. Bv de (eenvoudige) beklimming van de Puy du Pariou, of de wandelingen door de bossen.

GR441: 7-daagse trek om Chaîne de Puys (GR-441), 105 km, in verbinding met de GR-4 naar Puy de Sancy.

GR 30, voert over de 189 km lange vulkaanketen Chaîne des Puys. Van La Bourboule tot Besse-et-Saint-Anastaise (Puy-de-Dome). De GR30 rijgt 15 knalblauwe vulkaanmeren aaneen.
Aantal hoogtemeters: 1.200 m.

 GR 4,4A,4E,30,441,441A,441B
Zeven GR-(deel)trajecten  beschreven in Topoguide ref 304 Volcans et lacs d'Auvergne.
- GR441: Tour de la chaîne des Puys (107,5 km; 6 dagen)
- GR30: Tour des lacs d'Auvergne (188,5 km; 9 dagen)
- GR4: Les monts d'Auvergne et les Combrailles, d'Egliseneuve d'Entraygues à Crocq (148 km; 8 dagen)
- GR4A: (voorheen GR41) van Blesle (Haute Loire) tot Brion (33,5 km; 2 dagen)
- Le GR3: van de top van Montoncel naar Pradoux (62 km; 3 dagen)
- Le GR441-A: verbindt de GR4 met de GR441 van Col de Ceyssat naar noordelijk van 'Olby (8 km)
- Le GR441-B: verbindt de GR4 met de GR441 van Récoleine naar zuid van Olby (km)
Plus de GR de Pays/GRP en val d'Allier, 5 streekwandelingen (geelrood gemarkeerd): Tour du pays des Couzes (61 km; 3 dagen); Tour au Pays de la Reine Margot (67 km; 4 dagen); Des rives de l'Allier aux portes du Livradois (69 km; 3 a 4 dagen); Aux marches du Cézallier (71 km; 3 a 4 dagen) en Tour en Dauphiné d'Auvergne (85,5 km, 4 a 5 dagen).

Een online gidsje met (Franstalige) routebeschrijvingen van 34 vrij korte wandelingen (ca 5 - 15 km).

 Wandelroutes in de Cantal, Auvergne

- Wandelgids ref 400 Volcan du Cantal - Pays de Saint-Flour et Ruynes-en-Margeride.
Franstalige wandelgids, rondwandelingen van 2 - 8 dagen in het Parc naturel des volcans d'Auvergne.
Routebeschrijvingen met gedetailleerd kaartmateriaal (topografisch, IGN) en veel praktische informatie over zwaarte, hoogte en hutten. De gids bevat een lijst met overnachtingsadressen inclusief telefoonnummers en vaak aangevuld met websites/mailadressen.

Klik hier voor een uitgebreid infoblad over wandelen in de Cantal en Le Mont-Dore

Wandelroutes in de HAUTES-LOIRE, Auvergne

- GR-3, La Baule - bron van de Loire bij Mont Gerbier de Jonc, 340 km in der Auvergne.
Sinds 1947 met roodwitte GR-strepen gemarkeerd en daarme de oudste Franse GR. Hoogstepunt is de 1287 m hoge Puy de Montoncel, waar de GR-3 door mooie gemengde bossen voert, voordat hij de Forez-hoogtes bereikt. Er volgen fraaie kilometers langs de kloven van de Loire. Via Puy-en-Velay voert de route naar de bron van de Loire, in het aangrenzende departement Ardèche.

- GR-40, GR-3 & GR-3F, wandelgids ref 425, Tour des Volcans du Velay GR-40, GR-3 & GR-3F, Haute-Loire (Auvergne)
Wandelingen van 1 - 9 dagen. Onderweg fraaie vulkanische gesteentes in zwart, kastanje, rood, groen. Fraai en gevarieerd landschap, te wijten aan vulkanische activiteit. In Parc naturel régional du Livradois-Forez staat de 1150 m hoge Mont Bar. Op de GR-40 kruis je moerasachtig gebied, bossen, meren, bergen in vreemde vormen (o.a. Mont Mézenc) en vele kastelen en kerken.

- GR-65, Jacobsweg naar Santiago, totaal 1509 km, waarvan 134 km in de Haute Loire.
De etappes in de Haute-Loire met de stad Le Puy-en-Velay als startpunt, vallen onder de best bewaarde trajecten van deze pelgrimsroute naar Santiago de Compostella. In Le Puy begint de beroemde 'Via Podiensis' uit de 10e eeuw. Le Puy-en-Velay, Parijs, Arles en Vézelay hebben alle vier gemeen dat ze vertrekpunten naar Santiago zijn. Het bijzondere van de in Le Puy-en-Velay beginnende ‘Via Podiensis’ is echter dat het de oudste Jacobsweg van Frankrijk is, gelopen door bisschop Godescalc in het jaar 951.
Sommige trajecten van de Jacobsweg, de kathedraal en het Hôtel-Dieu (gasthuis) van Le Puy-en-Velay zijn sinds 1998 erkend als UNESCO-werelderfgoed eind december 1998, heeft deze Jacobsweg van 1.509 kilometer lang - ook wel Via Podiensis genoemd - in het nodige voetlicht gezet.
De GR65 staat beschreven in drie gidsen van de Franse Wandelfederatie.

- GR-70, Stevensonroute, 252 km. In de voetstappen van Robert-Louis Stevenson, die deze zwerftocht van 252 km lopend heeft afgelegd, samen met zijn ezel Modestine. Vanaf de vulkaanplateaus van de Velay in het zuiden van de Auvergne tot aan de Cevennen, dwars door de gorges van de wilde Loire leverde het de man die beroemd zou worden met het boek 'Schateiland' stof voor prachtige verhalen. 117 km door de Auvergne, van Le Puy-en-Velay tot La Bastide-Puylaurent (Lozère).

- GR-470, Sources et Gorges de l’Allier (190 km, 11 étapes). Volgt de rivier de Allier totaan haar bron in Moure de la Gardille. Je kunt de tracks van de 11 dagetappes + lijst overnachtingsadressen gratis downloaden.

- Wandelgids Puy-en-Velay Gorges de Loire, 2008, Haute-Loire. Uitstekende topogids met gedetailleerde kaarten en een routebeschrijving. Plus uitgebreide Frans-Nederlandse wandelwoordenlijst. De route voert door een landschap met een typisch 'hol relief'. Vlaktes en bassins met fruit en wijnstokken. De route voert deels ook langs de meanderende Loire, 84 km langs de rechterover, 86 km langs de linker.

Nog meer wandelen in de Auvergne

- App Ontdek Auvergne Outdoor, een app waarmee je thuis wandelroutes op je smartphone kunt downloaden om deze ter plaatse in de Auvergne te bekijken zonder internetverbinding. Vooralsnog alleen in het Frans verkrijgbaar. 

- Walking in the Auvergne, 42 walks. Wandelgids met Engelstalige routebeschrijvingen (kaarten wat minder goed) van 42 dagtochten, van verschillende zwaarte, tussen 5 - 20 km, in 5 verschillende gebieden van de Auvergne. Standplaatsen Vichy, Clermont-Ferrand en Puy-en-Velay, steden die zelf ook zeer de moeite van een bezoek waard zijn.

- Wandelgids Auvergne und Massif Central - Vallée du Lot, uitg. Rother. Duitstalige wandelgids met een groot aantal dagtochten in dal en hooggebergte. Met praktische informatie en beperkt kaartmateriaal. Wandelingen in verschillende zwaarte weergegeven in rood/blauw/zwart.

Handige sites en adressen over wandelen in de Auvergne

• www.france.fr
• www.auvergne-tourisme.info
• www.auvergne-neige.info
• Planet Puy de Dôme
• www.gr-infos.com - informatie Grandes Randonnées

Accommodatie met label natuurvriendelijk

Op www.auvergne-toerisme.nl en in genoemde wandelgidsen vind je veel leuke en handige logeeradressen. Een vrij nieuw label is 'Nattitude' (nature + attitude),  waarmee bijzondere, milieuvriendelijke accommodatie wordt bedoeld, met oog voor de natuur en traditie in de Auvergne. Er zijn meer dan 100 hotels, vakantiewoningen, chambres d'hôtes en campings die het label gekregen hebben, waar je zeker kunt zijn dat je slaapt op een plek die milieubewust is, service-gericht en ontspannend. Weldoordachte ligging, bouwmaterialen van kwaliteit, energiebesparing en recyclingreflexen dragen bij tot een verantwoorde vakantie.