Outdoorspullen repareren: hoe doe je dat?

Wie veel wandelt of fietst, weet dat goed materiaal een must is. Meestal is dat materiaal niet heel goedkoop. Daarom (en vanuit milieutechnisch aspect: minder kopen is meestal beter voor het milieu) is het van groot belang dat je je spullen goed onderhoudt, checkt en repareert als dat nodig is. Je kunt niet alles zelf maken (maar wel veel!) daarom geven je we aan het einde van dit artikel een lijst met adressen waar je terecht kunt voor onderhoud en reparatie. Eerst gaan we de grootste productgroepen af om uit te leggen hoe je checkt of jouw jas of tent nog goed is en wat je kunt doen als er iets gerepareerd moet worden. Omdat schoenen zo’n beetje het meeste onderhoud vergen, beginnen we daarmee.

Wandelschoenen repareren

Eigenlijk is het verstandig om je schoenen na elke wandeling te checken. Er kan bijvoorbeeld een scheurtje in het leer zitten, een veteroog kan kapot zijn of misschien zie je een zool die nu toch wel erg versleten raakt.

De zool en het profiel

De zool is de basis waarop je loopt. Het (grove) profiel van een wandelschoen is ervoor om grip te bieden op verschillende ondergronden en onder uiteenlopende omstandigheden. Dat profiel moet dus in orde zijn. Maar hoe controleer je dat?

• Kijk in de eerste plaats naar de algehele staat van de zool. Let op scheurtjes, afgebroken noppen en ook of de zool nog helemaal vast zit aan het bovenwerk. Bekijk ook of de stoot- of beschermrand rondom de schoen nog in orde is en vast zit.
• De plek waar zolen vaak sneller slijten, is aan de achterzijde bij de hak. Als het profiel hier ongelijkmatig is versleten dan is het tijd om de hak te laten repareren. Dit is niet bij alle zolen mogelijk. Aan het einde van dit artikel staat een lijstje met gespecialiseerde schoenmakers.
• De andere plek waar zolen sneller slijten is onder de bal van je voet. Daar komt veel druk op te staan bij stijgen en dalen en daar moet het profiel dus in orde zijn. Een zool die weinig profiel meer heeft, kan gevaarlijk zijn. In vlak Nederland is het niet echt een probleem, maar in de bergen zeker wel. Ook hier geldt dat een schoenmaker je kan vertellen of de zool vervangen kan worden.
• Als schoenen een tijdje niet gebruikt zijn, kan het gebeuren dat het buitenste laagje van de zool wat uithardt en daardoor gladder wordt. Dit verhelp je door met een schuurpapiertje de buitenste laag op te ruwen.
• Neem je na lange tijd je schoenen weer in gebruik, duw dan met iets hards - bijvoorbeeld een schroevendraaier - in de zool om te zien of de schokdempende tussenlaag nog in orde is. Wanneer de zool niet terugveert en hard aanvoelt heb je een grote kans dat de tussenzool kapot is. Laat je schoen dan zeker controleren bij een schoenmaker. Doe je dat niet dan kan in het ergste geval je zool er afvallen tijdens een wandeling.

Veterogen en veters

Je zult niet de eerste zijn die tijdens een wandeling zijn veters stuktrekt omdat er al een scheurtje in zat. Bij twijfel: vervangen. Een reservepaar in de rugzak is altijd een goed idee.

Veterogen hebben veel te verduren. Ze stoten tegen rotsen aan en komen vol te zitten met modder. Veterogen die niet in orde zijn, kunnen de veters beschadigen. Daarnaast zijn ze onhandig bij het dichtveteren. Om ze te controleren kun je ze het beste eerst goed schoonmaken met een borstel. Er bestaan ogen met kogeltjes. Deze kogeltjes moeten vrijelijk kunnen rollen. Belangrijke oogjes zijn de haakjes die je vaak op de schacht van de schoen vindt. Deze kunnen door stoten nogal eens dichtvouwen. Met een platte schroevendraaier kun je ze voorzichtig openwrikken. Het vervangen van kapotte veterogen is een werkje voor de schoenmaker.

Inlegzool

Het laatste wat je kunt controleren, is de staat van je inlegzooltje. Versleten, demping kapot gedrukt, omgekruld… schaf een nieuw zooltje aan.

Schoenen opbergen

Laat je schoenen eerst goed droog worden als je ze voor een langere tijd opbergt. Zet ze bij voorkeur op een droge, donkere plek. In je schoen kun je een speciaal zakje stoppen waardoor ze lekker gaan ruiken. Of een bosje lavendel in een zakje.

Regenkleding repareren

Zowel een regenjas als regenbroek zijn essentiële onderdelen van je uitrusting. De meeste regenkleding is tegenwoordig gemaakt van bijzonder stevig en duurzaam materiaal. Daarnaast is het gros waterdicht en ademend. Over de werking van ademende waterdichte regenkledingen hebben we een apart artikel gemaakt. Rest de vraag: hoe houd je regenkleding in topconditie?

Ritsen en klittenband

Om regenkleding optimaal te laten presteren moet het 100% in orde zijn. Controle begint gewoon met goed kijken en voelen. In de eerste plaats kijk en voel je of de ritssluitingen nog makkelijk open en dicht gaan. Niet alleen de voorsluiting, maar ook die van de zakken - vergeet de binnenzak niet - en de pit zips als die op je jas zitten (de ventilatieritsen onder de oksels). Check ook of het klittenband dat vaak de manchetten afsluit nog functioneert. Mocht er bij de manchetten of de ritsen iets niet helemaal gaan zoals het hoort, dan kun je dat het best professioneel laten repareren. Vooral bij jassen die ademend en waterdicht zijn, is dit nogal een secuur klusje. Vaak kom je terecht bij de reparatie-afdeling van het merk zelf en in het geval van een jas met Gore-Tex bij een Gore gecertificeerd servicecenter.

Waterdicht of niet?

Of een jas of broek nog 100% waterdicht is, kun je heel goed zelf controleren onder de douche. Wel een koude!

Lekkage komt soms door een klein gaatje. Dit kun je zelf repareren met speciale tape of een patch, een soort speciale reparatiepleister. Bekende merken zijn o.a. Tear-Aid, Gear Aid en McNett. Gore levert eigen reparatiepatches voor Gore kleding maar ook de eerder genoemde merken maken deze.

Lekkage komt ook weleens doordat de taping -het plakband - dat aan de binnenzijde over naden heen zit, na verloop van tijd los gaat zitten. Dit kan tijdelijk gerepareerd worden met tape, maar voor een permanente reparatie kun je beter naar een specialist. Deze tape wordt namelijk onder hitte aangebracht en daar is een strijkbout echt niet de beste methode voor.

Durable Water Repellent ofwel: waterafstotend

Onder de douche kun je ook zien hoe het met de DWR-laag van je kleding gesteld is. DWR staat voor ‘Durable Water Repellent’ en het is een laagje aan de buitenkant van de stof die ervoor zorgt dat water snel van de jas afparelt. Dit is van belang omdat anders het ademende materiaal in de jas niet goed zijn werk kan doen. Maar ook jassen zonder ademend en waterdicht materiaal hebben een DWR-laag. Denk bijvoorbeeld aan softshells. Een beschadigde of versleten DWR-laag herken je doordat de druppels niet meer van de stof afrollen en dat de stof met water verzadigd raakt. Ook ziet de stof ziet er wat donkerder uit. Het herstellen van de DWR-laag kun je prima zelf doen.

Als je jas of broek nog niet zo oud is, gooi je ze in de wasmachine met een gewoon wasmiddel of bij voorkeur een wasmiddel dat speciaal ontwikkeld is voor ademende waterdichte kleding. Na het wassen hangt het van het waslabel af wat je daarna moet doen. Sommige jassen moet je gewoon aan de lucht laten drogen en anderen mogen in de wasdroger. Die wasdroger is er niet alleen om je jas te drogen, maar ook wordt de DWR-laag gereactiveerd. Lees het waslabel voor de juiste temperatuur.

Bij jassen die aan de lucht moeten drogen, kun je vaak de DWR-laag reactiveren door de jas op een bepaalde temperatuur te strijken of te föhnen. Opnieuw: lees het waslabel voor de juiste temperatuur.

Is dit eenmaal gedaan dan test je of de afparelende werking weer terug is. Zo niet dan is de laag zo versleten dat reactiveren niet meer mogelijk is. Je moet de laag opnieuw aanbrengen. Dit kan met een spray die je op de jas spuit of met een impregneermiddel dat je in de wasmachine doet. Niets moeilijks aan zolang je de instructie maar volgt. Merken die dit soort middelen leveren zijn Nikwax, Grangers en TOKO. Er zijn ook jassen en broeken die waterafstotend of zelfs waterdicht worden gemaakt door wax. Dan is het herstellen van de laag heel makkelijk: gewoon een nieuwe laagje wax aanbrengen. Het bekendste middel is hier Greenland wax van Fjällräven.

Tenten repareren

Een tent is een van die dingen waar regelmatig iets aan gerepareerd moet worden. Een klein gaatje in het grondzeil door een gemiste kiezel, een gaatje in het buitendoek door een takje of een gebroken of geknakte stok en natuurlijk een defecte rits. Gelukkig wordt bij veel tenten een reparatieset geleverd en kun je ter plekke een noodreparatie in het doek zelf uitvoeren. Thuis doe je er verstandig aan om die noodreparatie te controleren en wanneer nodig in alle rust en ruimte beter uit te voeren.

Gaatje grondzeil

Een gaatje in het grondzeil repareer je bij voorkeur met tape dat daar speciaal voor is gemaakt. De meeste grondzeilen van lichtgewicht tenten zijn van nylon of polyester met een laagje polyurethaan om het waterdicht te maken. Kies dan voor dit type tape.

Gaatje tentdoek

Tentdoek repareren is iets ingewikkelder dan het grondzeil omdat er nogal wat verschillende soorten doek bestaan. Grofweg heb je drie smaken:

• Polyester doek met een polyurethaan (PU) coating. Polyester is het doek weefsel en de PU-coating de laag die het tentdoek waterdicht maakt. Deze PU-laag zit aan de binnenzijde van het tentdoek. Bij dit doek ga je eigenlijk aan de gang met hetzelfde materiaal als voor het grondzeil.
• Anders wordt het bij nylon doek met een siliconen coating aan de binnenzijde die het doek waterdicht maakt. Siliconen heeft als eigenschap dat er bijna niets aan vast kleeft. Daarom heb je een speciaal reparatiemiddel voor siliconendoek nodig. Zorg ervoor dat je dit op vakantie ook bij je hebt, want het is veel moeilijker verkrijgbaar.
• Heb je een katoenen tent dan werken veel universele reparatiemiddelen, maar je kunt ook aan de gang met opstrijkbaar reparatiedoek. Dit is verkrijgbaar in verschillende kleuren zodat het mooi aansluit bij je tent.

Bekende merken die reparatiesetjes leveren zijn: Bo-Camp, Vaude, Tear-Aid, Gear Aid, McNett en ESVO.

Mocht de scheur te groot zijn voor een reparatiesetje, dan kun je proberen het zelf te repareren met de naaimachine, maar we raden het niet aan. Zeker polyester en nylon tentdoek is zo dun dat het specialistische vakkennis en apparatuur vergt. Katoen is makkelijker. Aan het einde van dit artikel staan een aantal adressen waar je een tent kunt laten repareren.

Lekkage op naden

Na jaren van gebruik kan het gebeuren dat je tent gaat lekken op de naden. Bij tenten met een doek waar siliconen is gebruikt om ze waterdicht te maken, komt dit doordat de stikgaatjes wat ruimer worden. Zoals je weet uit het bovenstaande kan een tentdoek ook voorzien zijn van een PU-coating om het waterdicht te maken. Bij dit tentdoek worden de naden voorzien van tape. Dit tape kan los raken waardoor de naad gaat lekken. In dit geval kun je de naad waterdicht maken met een soort lijm die we doorgaans ‘Seam Seal’ noemen. Merken die je dan o.a. tegenkomt zijn Stimex Seam Sealer, McNett Seam Sure, Gear Aid Seam Grip en Gear Aid Seam Grip Sil. Deze laatste speciaal voor siliconen doek. Breng de ‘lijm’ bij voorkeur aan op de binnenzijde van de naad; op de buitenzijde mag ook maar dat staat wat slordig.

Kapotte rits

Een rits moet soepel lopen, anders gaat hij stuk. Loopt een rits van jas of tent niet meer lekker, smeer hem dan in. Niet met vet of WD40, maar met een speciaal smeermiddel voor ritsen. Denk hierbij aan bijvoorbeeld Gear Aid Zipper Lubricant, McNett Zip Tech Zipper Lubricant en Gear Aid Zipp Care. Overigens kan een zacht potlood ook uitkomst bieden. Het grafiet dat hierin zit smeert ook.

Als de rits echt de geest heeft gegeven dan kun je hem soms nog zelf (tijdelijk) repareren zolang het een kapotte runner is - het trekkertje.  Een reparatierunner of -setje is altijd handig om bij je te hebben. Denk hierbij aan de SlideOn Zipper Repair of de Gear Aid Zipper Repair Kit. Een rits waarbij dit ook niet meer helpt moet moet vervangen worden en dat is echt werk voor een vakman.

Stokbreuk

Een geknakte of gebroken stok is ook iets wat regelmatig gebeurt. Ook hier geldt dat bij veel tenten een extra stokdeel zit of een reparatiehulsje. In sommige gevallen zelfs beide.

Het repareren met een hulsje is relatief eenvoudig en tijdelijke doeltreffend. Je buigt de stok terug in vorm en bij breuk leg je de delen tegen elkaar aan. Dankzij het elastiek in de stok is dit vaak erg makkelijk. Vervolgens schuif je het hulsje om de breuk of knak heen en tapet het vast aan beide uiteinden met een stuk duct-tape. Een stukje van dit tape is altijd handig om bij je te hebben. Let er wel op dat er door de reparatie een verdikking in je tentstok is ontstaan en dat je de stok voorzichtig door de stoksleuven moet duwen.

Voor een mooiere en permanente reparatie vervang je het gebroken of geknakte stokdeel. Dit doe je door aan een uiteinde het voetje van de stok er uit te trekken. Soms gaat dit met de hand, maar meestal is een tang nodig. Aan het voetje zit het elastiek vast. Knoop dit los. Als het elastiek al wat is uitgelubberd is dit ook een mooi moment om dit meteen te vervangen. Haal vervolgens de stokdelen los totdat je bij het gebroken deel bent. Leg ze in de juiste volgorde. Vervang het gebroken deel en rijg de stokdelen weer aan elkaar met het elastiek. Knoop het voetje er aan vast en je stok is weer als nieuw.

Mocht er bij jouw tent geen hulsje of vervangingsstokdeel zitten… online zijn ze verkrijgbaar maar een beetje buitensportwinkel heeft ze ook. Datzelfde geldt ook voor elastiek. Dit laatste kun je ook heel goed kopen bij een watersportwinkel.

Leveranciers van vervangingsstokken zijn bijvoorbeeld: MSR, Vaude, Hilleberg en Fjällräven. Universele reparatiesetjes zijn: Coghlan's Nylon Tent Repair Kit, MSR Tent Pole Repair Splint en de Gear Aid Tent Pole Splint.

Donsjassen en slaapzakken repareren

Donsjassen en donzen slaapzakken hebben twee overeenkomsten: ze zijn - uiteraard - gevuld met dons en ze zijn vaak van erg lichte materialen gemaakt. Dit laatste om het gewicht in - bijvoorbeeld de rugzak - zo laag mogelijk te houden. En hoewel licht niet betekent dat ze kwetsbaar zijn, trek je nog weleens een scheurtje in een donsjas als je langs een scherpe tak of rotspartij loopt. Dankzij zo’n scheurtje kiezen de kleine donsveertje het luchtruim en wordt de isolatiewaarde van een jas (of slaapzak) minder. In dat licht bezien hebben jassen en slaapzakken met een synthetische vulling een voordeel.

Repareren, en het maakt dus niet uit of het om een vulling van dons of synthetisch materiaal gaat, is niet moeilijk als het niet per se mooi moet zijn. Het is veelal het kiezen van de juiste reparatietape en die over de scheur of het gaatje heen plakken. Bekende merken zijn o.a. Tear-Aid, Gear Aid en McNett.

Moet het mooi en permanenter dan kun je het beste een goed naaiatelier opzoeken of contact opnemen met de fabrikant. Deze hebben vaak een eigen servicecentrum voor dit soort ongemak.

Bijvullen

Wat bij donzen jassen en slaapzakken ook gebeurt, is dat de vulling en daarmee de isolatie na verloop van jaren wat minder wordt. Deels door slijtage en omdat er sporadisch donsveertjes door de stof naar buiten komen. In zo’n geval is het laten bijvullen een oplossing om weer aan de originele isolatiewaarde te komen. Of als je je slaapzak iets te koud vindt er meer dons in te stoppen en zo de slaapzak warmer te maken. Dit bijvullen is specialistisch werk en wordt maar op een aantal plekken gedaan. Mocht je heel graag zelf aan de gang willen: dons is ook ‘gewoon’ te koop. Adres onderaan dit artikel.

Slaapmatten repareren

Een lekke slaapmat hebben we allemaal wel eens gehad. Repareren is in veel gevallen wat gedoe, maar wel kinderwerk. Al hangt het er een beetje vanaf wat voor slaapmat je hebt. Voor de meeste selfinflatable slaapmatten zijn prima reparatiesetjes verkrijgbaar. In veel gevallen zitten ze er al standaard bij. Het repareren is eigenlijk niets anders dan het plakken van een fietsband. Om het lek te vinden, heb je alleen wel een iets grotere emmer nodig: een stroompje, een meertje of thuis de badkuip. Gaatje gevonden? Plakken maar!

Ben je door je plakkers heen die bij de slaapmat zaten? Van Therm-a-Rest, Exped en de inmiddels vaker genoemde merken Tear-Aid, Gear Aid en McNett zijn reparatiesetjes te koop. Zelfs als je ventiel stuk is, kun je deze repareren.

Rugzakken repareren

De meeste rugzakken zijn zo gemaakt dat ze mishandeling makkelijk kunnen hebben. En toch gaat er wel eens wat mis. Een scheurtje in de stof, een kapotte rits, maar vooral kapotte gespen of buckels omdat je er op bent gaan staan terwijl je aan het lunchen bent.

Een scheurtje of een gaatje is eenvoudig te plakken met een goed stuk tape. Als noodreparatie kun je dit het beste doen door een stuk tape aan de buitenzijde en aan de binnenzijde te plakken. Eenmaal thuis kun je het mooi maken met een echt reparatiestuk dat je erop lijmt. Ook hier kom je weer uit bij dezelfde eerdergenoemde merken, maar bijzonder in dit geval is Tenacious Tape van Gear Aid.

Een kapotte rits is een heel ander verhaal. Hoe groter de rits, des te dichter je rugzak bij het einde van zijn leven zit. Vervangen kan vaak wel, maar is kostbaarder dan een nieuwe rugzak.

Tot slot een kapotte gesp buckle. Er zijn reparatiegespen verkrijgbaar die je kunt monteren zonder stiknaden open te tornen. Vooral op langere reizen is het verstandig er een paar mee te nemen. Een kapotte gesp van de heupband of een van de schouderbanden maakt je trip vele malen zwaarder. Nood- of reparatiegespen zijn er van onder meer Sea to Summit en Gear Aid.