Meerdaagse wandelroute Svaneti, Georgië

Er hangt een waas van mist tegen de gerimpelde hellingen in Mestia, een langgerekt dorp met diverse toeristische voorzieningen. Gelegen in de Grote Kaukasus, op een hoogte van zo'n 1400 meter. De regen is de afgelopen dagen in deze contreien met bakken uit de hemel gevallen; de vele plassen vormen stille getuigen. Aan de vooravond van mijn vertrek richting Ushguli, een kleine zestig kilometer verderop, raadpleeg ik met ingehouden adem de Georgische buienradar. Een reusachtige meevaller: op mijn scherm is geen spatje neerslag te zien, zelfs niet als ik door scroll naar de weersverwachting voor de langere termijn. „Dat komt niet zo heel vaak voor. Aan de andere kant moet je nooit te vroeg juichen. In de bergen is niets zo veranderlijk als het weer." Mijn hospita Tsiuri wrijft het er nog even fijntjes in. Ze is de dochter van een verongelukte bergbeklimmer, wat misschien haar scepsis (of is de term genuanceerdheid beter op z'n plaats?) verklaart. De Gablianistraat waarin ze woont is genoemd naar haar vader, uit eerbetoon.

Mede gegrepen door haar niet al te vrolijke familierelaas steek ik kort daarna in de nabijgelegen Sint Nicholaskerk een kaarsje op. Ik ben niet orthodox qua geloofsovertuiging, maar ach...Baat het niet, dan schaadt het niet, hou ik mezelf voor.

Kangal

De volgende ochtend constateer ik tot mijn vreugde dat de buienradar woord heeft gehouden. Al vroeg rolt een felle zon zich uit over het berglandschap. Vóór het verlaten van Tsiuri's huis probeer ik de inhoud van mijn rugzak zoveel mogelijk terug te brengen tot aanvaardbare proporties. De overtollige bagage pik ik later wel weer op. Het is tegelijkertijd een doelgerichte manier om wat ruimte vrij te maken voor houdbare voedingswaren, verkrijgbaar bij de plaatselijke Spar. Het meenemen van een slaapzak of tent is niet nodig. In enkele dorpjes onderweg zijn namelijk voldoende (eenvoudige) overnachtingsmogelijkheden.

Vlakbij de ingang van de supermarkt maakt een serieuze aarzeling zich van me meester. Een vervaarlijk uitziende kangal, een enorme hond, demonstreert zijn onvriendelijke tanden aan een koe die toevallig de straat oversteekt. „Voor een kangal van dat formaat dien je respect te hebben", bevestigt een man die eveneens getuige is van het voorval. Het zijn ontzettend sterke honden met een enorme bijtkracht. Mede daardoor zijn ze vrij populair in ons land. De Kaukasische herdershond of owcharka die in de bergen vaak de kuddes bewaakt is nóg gevaarlijker. Soms gebeurt het dat-ie wandelaars of andere bedreigende 'elementen' aanvalt. En ze zelfs verscheurt. Dus kom alsjeblieft niet te dicht in de buurt van een kudde schapen of geiten." Met een vleugje ironie bedank ik de man voor de bangmakerij.

Koshki

De trail begint in het centrum, pal achter een gebouw waar bustickets te koop zijn. Ik hoef alleen maar de gele aanwijsbordjes te volgen, is mij verteld. Mijn eerste slaapplaats is Zhabeshi, ruim vijftien kilometer in oostelijke richting.

Het pad stijgt meteen aanzienlijk, zodat binnen de kortste keren een panoramaview op Mestia zich aandient. Het zijn met name de talrijke middeleeuwse verdedigingstorens in de wijde omgeving die de aandacht trekken. Als versteende wachters torenen ze nog altijd opzichtig uit boven de huizen. Verrezen tussen de negende en dertiende eeuw, met als doel zowel de dorpelingen als het vee te beschermen bij invasies, plunderingen, bloedige clanvetes of andere geweldsuitbarstingen. Zo'n koshki, zoals de torens worden genoemd, bestaat in de regel uit meerdere verdiepingen waardoor mens en dier makkelijk van elkaar konden worden gescheiden. In totaal zijn er in Svaneti circa 175 exemplaren van overgebleven.

Verblindende kap van aluminium

Onder een strakblauwe hemel loop ik steeds verder weg van de bewoonde wereld. Een fanatiek Pools stel van begin twintig, dat van plan is de afstand naar Ushguli in drie in plaats van vier dagen af te leggen, vergezelt me een poosje. Ik neem me voor gewoon uit te gaan van mijn eigen tempo, de gezellige kletspraatjes ten spijt.  

Het pad voert door een afwisselend landschap met een open karakter. De naaldbomen vormen een schril contrast met een bont palet aan lieflijke weidebloemen. In de verte laat de vorstelijke Mount Tetnuldi (4852 meter) met z'n verblindende kap van aluminium zich met gepaste trots zien. Na een paar uur is het tijd voor de eerste pauze. Een uitgestrekt grasveld met een adembenemend uitzicht over de vallei vormt de ideale setting om intens van dit natuurtheater te genieten. Een vrouw uit de streek speelt er handig op in met de verkoop van frisdrank, bier en fruit. Steeds meer wandelaars melden op het grasveld, maar van een grote drukte is geen sprake.

'Mijnenveld'

Hierna verdwijnt het pad rigoureus het dal in. In de schoot van de vallei stroomt een wildstromende rivier die zich kronkelend een weg baant door het gebied. In het gehucht Cholashi, ongeveer een uur vóór Zhabeshi, neem ik de eerste guesthouses waar. Borden kondigen aan dat er homemade food voorhanden is. Dit is een kans om af te rekenen met een knorrende maag. Khachapuri, een machtig met kaas en ei gevuld deeggerecht, is evenals in andere streken in Georgië de onbetwiste nummer één op de menukaart. Met khinkali oftewel een dumpling gevuld met vlees, aardappel en/of champignon als goede tweede. Hoewel ik trek heb, besluit ik nog eventjes door te stappen. Na een flauwe bocht volgt parallel aan de rivier een 'mijnenveld' met ruwe, soms vlijmscherpe zwerfkeien. Alsof op deze plek een bombardement heeft plaatsgevonden. Een onbezonnen avontuur op badslippers zou hier abrupt zijn geëindigd. Objectief gezien lijkt dit in de verste verte niet op een wandelpad. Een alternatief is simpelweg niet voorhanden. Een zekere Boris uit Tbilisi moedigt me aan om dit laatste stuk van de etappe te volbrengen.

Gaumarjos

Bij de toegangsbrug naar Zhabeshi worden we door een opgewekt groepje mannen, dat als een soort ontvangstcomité fungeert, uitgenodigd deel te nemen aan een kameraadschappelijke borrel. Op tafel verschijnen aanvankelijk enkele vijfliterflessen. Ze zijn gevuld met lichte, zelfgemaakte rode wijn. Het drinkt weg als limonade, wat niet gezegd kan worden van de chacha die ineens tevoorschijn wordt getoverd. „Dit is Georgische wodka. Het wordt meestal gewoon thuis gestookt. Vruchtenpulp vormt de basis. Het alcoholpercentage kan oplopen tot wel zeventig procent. Vooral in de winter, wanneer het vriest dat het kraakt, is het ideaal spul om een beetje warm te worden", vertelt Boris met een brede lach. Om de haverklap klinkt gaumarjos, proost in het Georgisch. Het is geen eenvoudige taal om te leren, maar dit woord leer ik opmerkelijk snel. Pas als we allemaal zijn opgeslokt door de duisternis, begeef ik me langzaam naar mijn guesthouse. Wiggel-waggel-woggel: ik loop niet meer kaarsrecht.       

Gulden middenweg

Doordat mijn bed zich in de ontbijtkamer bevindt, krijg ik 's ochtends nauwelijks kans mijn roes uit te slapen. Gastvrouw Dodo, die een surplus aan etenswaren op tafel zet -ruimschoots voldoende om er óók nog een uitgebreid lunchpakket van samen te stellen- kan er alleen maar om lachen.

Het begin van de tweede etappe verloopt totaal anders dan gedacht. Kort na de start, bij het passeren van het kerkje in het dorp Chvabiani, vang ik opnieuw de krachtterm gaumarjos op. Mijn verbazing is groot: het zijn dezelfde bon vivants als van gisteren. „Vandaag is een orthodoxe feestdag. Kom, drink met ons nog wat wijn en chacha!", roept een van hen luidkeels in mijn richting. Ook Boris is weer van de partij. Normaal zou ik op dit tijdstip de uitnodiging beleefd hebben afgewezen. Ik realiseer me dat dit een bijzondere situatie is, bovendien voorzien van een cultuur tintje. Voedsel en drank worden op devote wijze gezegend boven een knapperend vuurtje. Ik kies voor de zogeheten gulden middenweg door welgeteld één glaasje chacha te nuttigen. Op een steenworp afstand wordt een kalfje -bungelend aan een ijzeren rekstok- geslacht, iets waar ik minder vrolijk van word.

Nog voordat het vlees de kookpan verlaten heeft, neem ik definitief afscheid van het gezelschap.        

Witte bruid en bruidegom

Ondertussen is de temperatuur flink gestegen. De verzengende invloed van de zon bemoeilijkt de vrij pittige klimpartij die me hierna te wachten staat. Onder meer het magnifieke zicht op de witte koepel van Mount Ushba(4700 meter) zorgt ervoor dat alle inspanningen niet voor niets zijn. Er bestaat een legende over Ushba en Tetnuldi, heeft Boris me verteld. Over een jongen en een meisje die van elkaar hielden, hun families staken daar echter een stokje voor. Ze mochten elkaar niet meer zien. Ze besloten daarom allebei van gedaante te wisselen door in een hele hoge berg te veranderen, zodat ze elkaar nooit meer uit het oog zouden verliezen. De witte bruid en bruidegom zwoeren elkaar vervolgens eeuwig trouw.

Het resterende deel naar Adishi herbergt een lange afdaling, wat relatief weinig energie kost.

Minuut

Later dan gepland ben ik bij het vijf kilometer verderop gelegen punt waar de beruchte Adishchala-rivier overgestoken dient te worden. De ijskoude snelstromende rivier, bedolven met rotsgesteente, ziet er dreigend uit. „Hoe later je hier arriveert, des te meer smeltwater van de gletsjer door de rivier is afgevoerd. Eerlijk gezegd is het nu al te link om op eigen houtje de oversteek te wagen. Mijn paard kan je helpen", luidt de triomfantelijke reactie van een jongeman die als een aasgier positie heeft gekozen. Het beoogde ritje van hooguit een minuut kost me omgerekend liefst twintig euro. Met pijn en moeite krijg ik er de helft vanaf, op voorwaarde dat ik vooraf betaal. Vooral dat laatste zet me aan het denken...

Als ik eenmaal met mijn voeten in de stijgbeugels zit, slaat het edele dier geheel tegen de verwachting in op hol. Het paard -een voskleurige hengst- dreigt in de rivier te vallen, maar weet zich op het nippertje te herpakken. Even sta ik doodsangsten uit; ik ervaar het als de spannendste minuut van mijn leven. Gelukkig loopt het met een sisser af.

Wildernis

Doordat ik de bloedstollende gebeurtenis heb overleefd, voel ik me onoverwinnelijk. Ik beklim bijna fluitend het pad dat naar de Adisha-gletsjer leidt. Bij de gletsjer aangekomen is de vervolgroute opeens volstrekt onduidelijk. Tot overmaat van ramp is de batterij van mijn mobiele telefoon ook nog leeg, waardoor ik het moet stellen zonder navigatie. Na twee mislukte pogingen om het juiste pad te vinden, kom ik uiteindelijk tot de conclusie dat er niets anders opzit dan in de wildernis te overnachten. Terwijl de schemering halftinten werpt op het dichtbegroeide landschap, ga ik op zoek naar beschutting. Onder drie ranke boompjes plaats ik zorgvuldig mijn rugzak, bij deze bevorderd tot 'gelegenheidsmatras'. De plek biedt me tevens bescherming tegen de vele verborgen stroompjes in het drassige gebied. Met acht lagen kleding ben ik redelijk bewapend tegen de kou. Tegen een eventueel regengordijn ben ik niet opgewassen. Het feit dat de lucht wat aan het betrekken is, stemt me niet bepaald gerust. In de verte meen ik verontrustende donderslagen al te horen. Mijn aanname blijkt onjuist: het is de smeltende sneeuw die zo'n herrie maakt.

De nacht zit vol geheimen. Amper de helft van alle geluiden kan ik thuisbrengen. Beren en wolven komen zeker voor in de Grote Kaukasus. Hopelijk blijft deze locatie onopgemerkt voor dit soort wilde dieren.

Duitse herder

Wanneer een nieuwe dag eindelijk is aangebroken, kan ik opgelucht ademhalen. Het is gelukkig droog gebleven. Wél valt niet te ontkennen dat ik de kou ernstig heb onderschat. Als ik de directe omgeving wederom aan een uitgebreide inspectie onderwerp, ontdek ik dat ik niet alleen ben geweest. Een Duitse herder is blijkbaar ook verdwaald. Ik stel het arme dier, dat zachtjes begint te janken, onmiddellijk gerust. Hij heeft waarschijnlijk honger, dus beschouw ik het delen van mijn proviand min of meer als een vanzelfsprekendheid.

Niet lang hierna komt er een einde aan alle onzekerheid als de eerste wandelaars van de volgende 'shift' voorbijkomen. Een sympathiek Slowaaks echtpaar mét navigatie brengt me terug naar de bewoonde wereld, met de herder in m'n kielzog. We lopen samen via de Chkhunderi-pas naar het gehucht Iprali. In family house Ucha wacht me een complete 'recovery' in de vorm van een heerlijke douche, een warme maaltijd en een diepe nachtrust. „Wanneer je de gasten hebt, heb je de God in huis", benadrukt Salome die met de nodige passie de accommodatie runt. Dat de hond niet op mijn kamer mag bivakkeren betreur ik, maar ik begrijp het volkomen.

Als ik wakker ben, ga ik naar hem op zoek. Tevergeefs, de laatste etappe naar Ushguli zal ik alleen moeten afleggen. Het is een traject om gauw te vergeten. Het eerste gedeelte voert nog door een fraaie veelzijdige natuur. Halverwege lost het wandelpad op in een stoffige weg waar tientallen vehikels, volgeladen met toeristen, overheen bolderen. Een grotere tegenstelling met een etmaal geleden is bijna niet voor te stellen...