Handelsroute Chaamse Bossen, fietsroute in Brabant

Reisverhaal - De Handelsroute Chaamse Bossen: in het spoor van handelaren en struikrovers

Van de late middeleeuwen tot ver in de 19e eeuw liep er een kaarsrechte handelsroute van Breda naar Maastricht. Die Maastrichtse baan is inmiddels verdwenen, maar in het spoor van die geschiedenis is een gloednieuwe fietsroute ontstaan: de Handelsroute Chaamse Bossen. Niet meer kaarsrecht, maar slingerend door Grensland de Baronie leer je over handelaren en struikrovers. Verdeeld in twee verschillende routelussen, in een omgeving van uitgestrekte bossen, heidevelden en het agrarische achterland van Breda.

Tegenwoordig heet het de Fietsallee, maar vroeger liep hier een handelsroute waar het gevaar altijd op de loer lag. Kooplui en handelaren kwamen voorbij met karren vol suiker, kaas, haring, hout, katoen en munitie. Ze kwamen van de Ginnekenmarkt, aan de zuidkant van Breda. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de markt het beginpunt is van de nieuwe Handelsroute Chaamse Bossen, een fietsroute in het spoor van de oude handelaren. De Ginnekenmarkt is in essentie niet zo veel veranderd in de afgelopen eeuwen. 

Vroeger was het al een rustplaats en marktplaats in een. Reizigers en handelaren overnachtten hier, aten en drinken op de markt en dreven handel. Tegenwoordig is de markt een van de levendige plekken van Breda. Het bruist er nog steeds. De terrassen zitten vol in de zomer. De keuze waar je je geld wil uitgeven aan eten of drinken – ook een soort handel – is nog steeds ruim. Bijkomend voordeel: vanaf hier fiets je zo de natuur in. Door Grensland de Baronie, het groene hart tussen Breda, Tilburg en de Belgische grens. En dan dus de Fietsallee op, een breed en strak fietspad, tientallen kilometerslang en grotendeels autovrij. 

Het belang van het water

De Handelsroute Chaamse Bossen is een gloednieuwe fietsroute die het verleden en het landschap met elkaar verbindt. Want het landschap waar je nu doorheen fietst, vertelt een heleboel over het verleden. Het grootste verschil tussen toen en nu? De handelsroute tussen Breda en Maastricht was vroeger een gevaarlijke onderneming. De fietsroute van nu biedt vooral ontspanning. En dat terwijl je dezelfde obstakels tegenkomt. De rivier de Mark bijvoorbeeld, over te steken via de Duivelsbrug. 

Ook het riviertje werd gebruikt voor de middeleeuwse logistiek. Grote schepen van de VOC konden niet verder dan Dordrecht. Met veel kleinere bootjes werd alle waar naar Breda gebracht, vanwaar het over land verder werd vervoerd. Of neem de Chaamse beken, zilverkleurige slierten in het landschap die hun water naar de Mark laten stromen. Met paard en wagen was het zoeken naar een laag punt om het water te kunnen oversteken. Rovers lagen ook nog eens verscholen in het struikgewas. Nu zijn de Chaamse beken een rustpunt op de route. Waar je kunt zitten om naar libellen te kijken, en als je geluk hebt vliegt er en ijsvogel voorbij. 

Volg de knooppunten

Blijf je de knooppunten volgen, dan wachten vanzelf de Chaamse Bossen. Een groot en gevarieerd cultuurhistorisch natuurgebied. Het gebied bestaat uit bossen, heidevelden, vennen en open graslanden. Dennen, eiken en berken wisselen elkaar af. En waar de oorsprong van de bossen in de 19e eeuw bij de productie van hout lag, zijn delen van de omgeving inmiddels omgevormd naar natuurlijk bos, met meer variatie en een grote biodiversiteit. 

Als je gelukt hebt dan zie je een ree voorbijschieten, hazen, vossen of een sperwer. Ben je de bossen uit, dan zet je alweer koers naar Alphen, waar je in korte tijd meerdere plekken tegenkomt voor een versnapering. Brasserie ’t Smokkelstrand bijvoorbeeld, want zelfs de horeca verwijst hier naar de geschiedenis van de regio. De grens is niet alleen in kilometers dichtbij, ook in het dagelijks leven is die nooit ver weg.

Twee verschillende routes

Zoals de handelaren in de middeleeuwen op hun route maar zo een struikrover konden tegenkomen, zo kan het je vanaf Alphen gebeuren dat je fietsers tegenkomt die vanuit een ander perspectief de Handelsroute Chaamse Bossen volgen. De route is namelijk opgedeeld in twee verschillende lussen. Die van de Handelsreizigers – die op de Ginnekenmarkt begon, en die van de Rovers, met startpunt in Alphen. Een bewuste keuze, om zo de twee verschillende perspectieven beter uit te kunnen lichten. Delen van de route overlappen. Begin je in Alphen aan de route van de rovers, dan wacht meteen het struikgewas. 

Eerst de Chaamse Bossen, dan het Geuzenpad – vernoemd naar de dominee die vroeger over dit zandpad van Gilze naar de hervormde kerk in Chaam liep. Later volgen de Chaamse beken en als je via de Duivelsbrug de Ginnekenmarkt op fietst, ben je ongeveer halverwege. De terugweg loopt anders, noordelijker. Omdat er wel verschil moet blijven tussen rovers en handelsreizigers. De route van de struikrovers kent meer verscholen plekjes. De route van de reizigers loopt dichter bij de grens. Het zal allemaal geen toeval zijn, maar welke van de twee routes je ook kiest: het mooiste van Grensland de Baronie zie je in ieder geval voorbijkomen. 

Dit artikel werd mede mogelijk gemaakt door Brabant Partners.